“We richten onze openbare ruimte in als een gang, maar het zou een living moeten zijn.” Deze uitspraak (kwam ze van Elke van den Brandt?) vat mooi samen waar ons schoentje knelde toen beweging.net het GIRAFF-project in 2020 uit de grond stampten.
“Zowel ouderen, jongeren, gezinnen met kinderen als minder mobiele buurtbewoners hebben soms moeite met hun plaats te vinden in de openbare ruimte. Die is vaak ingericht om mensen (al dan niet in hun wagen) van punt A naar punt B te brengen. Een aangename plaats om te blijven hangen, elkaar tegen te komen, of gewoon ‘te zijn’, wordt als een extra gezien, geen prioriteit,” zegt Jo Robberechts, stafmedewerker Vorming bij Beweging.Academie.
“We stellen vast dat buurtbewoners weinig betrokken worden bij de inrichting van de buurt waar ze elke dag in leven. Als er al inspraak georganiseerd wordt, dan is dat vaak door een (duur) studiebureau onder de arm te nemen, die dan een avond organiseert waarop een bepaald (vaak mondig, hoogopgeleid, ouder) publiek zijn gedacht zegt, waarvan de inbreng wordt ‘meegenomen’. Ik zeg niet dat dat bewuste schijninspraak is, maar veel betrokkenheid creëer je daar niet mee natuurlijk.”
Het GIRAFF-project wil bewoners aanmoedigen om op een andere manier naar hun buurt te kijken, en op zoek te gaan naar manieren om die groener, gezonder en socialer te maken. “Ideaal is dat de vraag om dat te doen vanuit de bewoners zelf komt”, vertelt Arne Aerts, die als Maatschappelijk Innovator in Limburg drie GIRAFF- projecten begeleidde, “maar als we een voorzet vanuit een organisatie of gemeente krijgen onderzoeken we die uiteraard ook. Het belangrijkste is dat de bewoners mee het eigenaarschap opnemen en actief mee denken en het project uitrollen. Bij een GIRAFF-traject stopt het niet bij ‘je gedacht zeggen’, we willen een zo divers mogelijke groep mensen mee in het bad trekken en hen samen laten dromen over hoe ze hun buurt zien. En als duidelijk is waar de buurt nood aan heeft, ondersteunen we hen in het realiseren van die droom.”
“Je kan je daar ook aan mispakken natuurlijk”, lacht Jo, “In de ene buurt willen ze vooral ontmoetingsruimte creëren en komen ze uit op een overdekte picknickplek, of enkele zitbanken, maar we hebben ook al een herbestemming van een kerk of stationsgebouw gehad, of een plein dat ze graag willen opengebroken zien, of een buurttuin met fruitbomen! Dan ben je samen iets langer onderweg en ligt de focus eerder op samenwerken: met partnerorganisaties, met lokale besturen, de kerkfabriek of NMBS. We leren zelf nog constant bij, dat is zeker één van de erg mooie neveneffecten van het project.”
Maar wat moeten we ons nu voorstellen bij zo’n traject?
“Omdat we meestal vertrekken van een lokale voorzet is dat geen eenvoudige vraag, maar we proberen wel vast te houden aan enkele ‘succeselementen’ en een basisstramien.
We zetten ze even op een rij:
- BREED DRAAGVLAK: met een stickermethodiek op een grote kaart van de buurt kan elke passant zijn idee kwijt. Indien nodig trekken we met die kaart ook gericht naar groepen die we moeilijker bereiken: middelbare scholen, woonzorgcentra, …
- ANDERE BLIK OP RUIMTE: een grote houten Giraff op een oplegger trekt niet enkel de aandacht van de nieuwsgierige voorbijganger, maar neemt ook net de ruimte in van één parkeerplaats. Via de periscoop kijk je ook even ‘anders’ naar de ruimte.
- VERANDERING VERBEELDEN: postkaartjes met ‘hoe het anders kan’, proefopstellingen als testfase, plaatsbezoeken bij andere projecten, een website met inspiratie… als je het ergens ‘gezien’ hebt, lijkt het altijd meer mogelijk.
- SAMEN WERKT: we blijven bewust niet hangen in protest, maar zoeken samenwerking op, ook met de tegenstem, en zeker met het beleid.
- BEWONERS BEPALEN: behalve het zeer ruime kader van ‘Groener, Gezonder, Socialer’ moeien we ons niet met de keuzes die bewoners maken. We bewaken mee dat de stuurgroep divers is en buiten zijn eigen bubbel durft denken, maar we focussen ons op het proces. Om zeker te zijn dat het over bewoners gaat die de buurt ‘bezigen’, maken we de perimeter maximum 2 km² groot.
Benieuwd naar wat er zoal gerealiseerd werd?
Goesting om zelf een GIRAFF-project uit de grond te stampen? Neem dan eens een kijkje op www.giraff.be.
Enkele cijfers
Sinds 2020 zijn er in 20 gemeenten trajecten opgestart, verspreid over heel Vlaanderen & Brussel Tussen de 40 en 800 mensen buurtbewoners of voorbijgangers gaven hun ‘gedacht’ over de bevraagde ‘ruimte’. (verschil wijk/stad) Per traject maakt Beweging.Academie €1000 werkingsbudget vrij, de meeste projecten vinden zelf financiering voor de uiteindelijke realisatie van hun plan.
