Vorig jaar werden bestuursvrijwilligers bevraagd rond hun drijfveren en bekommernissen. Er waren 1.131 respondenten. Wat waren de opvallendste resultaten?
Carien: Het overgrote deel van de bestuurders die reageerden behoren tot een ouder, mannelijk publiek. Expertise is belangrijk in elk bestuur, maar er moet ook voldoende aandacht zijn en tijdig werk gemaakt worden van opvolging en vernieuwing om te vermijden dat men plots geconfronteerd wordt met een vervanging van de hele ploeg. Elk moment is goed om te zoeken naar verjonging, vervrouwelijking en meer diversiteit in het bestuur.
Wouter: Wat mij vooral is bijgebleven, ondanks de vele drempels, is de gedrevenheid en motivatie die onze bestuursvrijwilligers vinden in hun engagement. Uit de dankbaarheid en de sociale contacten halen ze voldoening. Ze vinden het belangrijk dat hun engagement ertoe doet en impact heeft. Vrijwilligerswerk is een belangrijk wapen in de strijd tegen vereenzaming en verzuring.
Welke drempels komen bestuursvrijwilligers tegen?
Carien: Schaalvergroting en fusies leiden tot administratieve verwachtingen en juridische verplichtingen die gepaard gaan met een bestuursmandaat. In sommige organisaties wordt dat dan bijzonder groot. Beweging.net vraagt dat het beleid nagaat waar administratieve vereenvoudiging en de bureaucratisering mogelijk en haalbaar zijn. Voor verschillende bestuursvrijwilligers wordt de tijdsintenstiteit zelfs zo hoog dat ze, gecombineerd met het gebrek aan waardering en de verantwoordelijkheid, hun bestuursmandaat stopzetten. Ondanks de loyaliteit. Om nieuwe profielen aan te trekken, moet men nadenken over hoe de bestuursorganisatie en -organen aantrekkelijk gemaakt kunnen worden. Een goede taakverdeling maakt de taakbelasting draaglijk. Nadenken over de vergaderfrequentie, -tijdstip en -locatie verlaagt drempels en kan goede bestuurders aan boord houden.
Wouter: Wat opviel was dat 30 procent van de respondenten aangaven heil te zien in vorming en opleiding gerelateerd aan hun bestuursmandaat. Er is een overaanbod van vormingen aan vzw’s, maar we leerden dat bestuursvrijwilligers vorming vanuit hun eigen perspectief missen. Toekomstgericht denken, nieuwe communicatienoden, omgaan met conflicten, opzetten van een nieuw vrijwilligersbeleid, … Kortom meer aandacht voor de zachtere thema’s verbonden aan een bestuursmandaat. Daarom richtten we samen met onze juridische dienst Procura de Bestuurdersacademie (zie onder) op met een specifiek aanbod voor bestuursvrijwilligers.
Tijdens de Week van de Vrijwilliger 2023 werkten jullie rond Geef ons ruimte. Hoe kwamen jullie tot dit thema?
Carien: Heel wat vrijwilligers botsen op een tekort aan kwalitatieve en betaalbare lokalen voor events, en vergader- en opslagruimtes. Zo wordt het voor vrijwilligers moeilijker om hun doelgroepen en leden te bereiken. Via een online bevraging maakten we een stand van zaken. Op welke noden en uitdagingen rond ruimtegebruik botsen vrijwilligers vandaag? Welke stappen kunnen lokale besturen zetten? Hoe ziet de ideale ruimte voor vrijwilligers er uit? Zo’n 710 respondenten uit diverse sectoren namen deel aan de online bevraging.
Wat waren de meest voorkomende problemen?
Carien: Meer dan 38 procent ondervindt problemen bij het zoeken naar een geschikte vergaderlocatie. Zo vindt 1 op 4 moeilijk een (betaalbare) ruimte in de nabije omgeving voor hun activiteiten. Meer dan 42 procent geeft aan moeilijk opslagruimte te vinden in de buurt, en 1 op 3 zegt dat ruimtes voor grotere evenementen in de omgeving te duur zijn. Meer dan de helft van de respondenten beschikt niet over een eigen lokaal en moet op zoek naar een accommodatie. Dat wordt steeds moeilijker. Ook de hoge prijzen voor gas, elektriciteit en water veroorzaken moeilijkheden.
Welke aanbevelingen formuleren jullie hiervoor?
Wouter: Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 in het vooruitzicht hebben we een aanbeveling voor lokale besturen: herwaardeer de rol van de lokale parochiezalen. Het is wenselijk dat de parochies en de gemeenten samenwerken om dit verouderd patrimonium te renoveren tot aantrekkelijke lokalen voor verenigingen. Worden vergaderlocaties stopgezet, dan moeten verenigingen tijdig verwittigd worden en moet samen met hen gezocht worden naar alternatieven.
Carien: Een tweede aanbeveling aan de lokale besturen is inzetten op gedeeld ruimtegebruik, samen met het klassieke systeem van zaalverhuur. In deze verenigingshuizen staan vrijwilligers in voor het gemeenschappelijk beheer, onderhoud en reservaties van een gedeelde locatie, eventueel met ondersteuning van de gemeente op maat van het collectief. Dat is exact wat beweging.net Antwerpen doet met het project Vast-Goed. Ze leggen contacten tussen organisaties, brengen mensen samen, bieden procesbegeleiding, creëren materiële randvoorwaarden, … Het is een duurzaam alternatief voor zaalverhuur.
De bestuurdersacademie
Ben jij zelf ook bestuursvrijwilliger binnen jouw vereniging? Neem jij nog maar net een nieuw mandaat op binnen jouw organisatie of draai je al eventjes mee binnen het bestuur? Eén ding is zeker: er komt heel wat bij kijken! Bestuursvrijwilligers nemen immers heel wat taken en verantwoordelijkheden op binnen een organisatie. En dat verdient een goede ondersteuning. Maak daarom kennis met de bestuurdersacademie van beweging.academie, de vormingsdienst van beweging.net. Met vormingen op maat, voor bestuurders van zowel kleine als middelgrote organisaties, is er voor iedereen een gepast aanbod.
- Voor de startende bestuurder is er bijvoorbeeld de vorming ‘Mijn eerste mandaat’, waarin je meer inzicht krijgt in structuren, de werking van een vzw, de statuten en reglementen en de verantwoordelijkheden van een bestuurder.
- Voor bestuurders die zich meer willen verdiepen in bepaalde thema’s biedt de bestuurdersacademie (ook op aanvraag) enkele verdiepende sessies aan:
· Verantwoordelijkheden van de bestuurder
· Het wettelijk kader van een vzw
· Verzekeringen voor een vzw
· Fiscale verplichtingen van een vzw
· Goed verloop van een bestuursvergadering
· … - Ben je op zoek naar meerwaarde? Dan zijn de vormingen ‘Missie-gedreven besturen’ en ‘Over goed en ethisch leiderschap en besturen’ misschien wel iets voor jou.
Benieuwd naar wat de bestuurdersacademie voor jou kan betekenen?
Neem dan zeker eens een kijkje op de website www.bewegingacademie.net, schrijf je in op de nieuwsbrief of neem contact op met wouter.vandyck@beweging.net
