Hoe werken aan diversiteit in het onderwijs?

"Diversiteit zit in al jaren het onderwijs. Maar vooral op de schoolbanken, en weinig van de kant van de leerkrachten. Leerkrachten moeten uiteraard in de eerste plaats goede leerkrachten zijn, maar allochtone leerkrachten kunnen zeker in deze tijden een meerwaarde zijn."
Zo zegt Jef De Vrij, voorzitter van Internationaal Comité. We hadden hierover een gesprek met Hassan Shah. Hassan is actief in de Hasseltse cricketclub (aangesloten bij Internationaal Comité) en vorig jaar afgestudeerd als leraar informatica-islam. Hij geeft momenteel les in Vilvoorde, in het bijzonder (buitengewoon) onderwijs.

Omgaan

Hassan: "Onze leerlingen zijn heel divers. Maar diversiteit is eigenlijk geen gespreksonderwerp. Als ze voetballen, dan zijn ze samen één ploeg".
De aanslag in Parijs was uiteraard een belangrijk gespreksonderwerp. Hassan: "Leerlingen deden eerst soms heel stoer over de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs. Maar eigenlijk kenden ze het verhaal niet. En hoe je daarmee omgaat, als er zulke dingen gezegd of getekend worden? Doden is geen oplossing, moorden mag nooit. Maar je mag wel zeggen dat je die strips niet apprecieert. Natuurlijk weten de anderen dat ze ons sterk raken door op die manier over de Profeet te schrijven. We moeten dus de pijn aanvaarden van moslimjongeren, bv. als hun Profeet bespot wordt. De Profeet is voor hen heilig. Maar wat er in Parijs gebeurd is, dat kan uiteraard niet. Als iemand een anti-islam boek schrijft, dan ga je de auteur niet vermoorden. Schrijf dan zelf een boek mét tegenargumenten."

Argumenten

Na de aanslag overlegde zijn directrice dadelijk over een goede aanpak. Hassan: " We overliepen met de jongeren de feiten, en toen veranderden ze stilletjes aan van mening. Leerkrachten hebben tegenargumenten nodig, om de leerlingen van repliek te kunnen dienen. Het is niet genoeg als je zegt: "Dat mag niet". We moeten onze jongeren aanleren hoe ze hun vrienden kunnen overtuigen. Dat het niet klopte, wat er op straat verteld werd. Dat zo'n moordpartij voor de Profeet ook compleet onaanvaardbaar is."

Mening of pesten?

Er liep toen net een anti-pestprogramma op school: "De leerlingen vroegen: wat is het verschil tussen vrije meningsuiting en pesten? Want we leren hen: vrije meningsuiting, dat is ok. Maar pesten: dat kan niet. Daar stond ik met mijn mond vol tanden eerst. We hebben het dan gehad over de grenzen van vrije meningsuiting. Kritiek geven moet kunnen, maar er moet respect blijven."

Collega's

Hassan: "Molimleerkrachten zijn nu heel belangrijk. Radicalisering gebeurt overal, op straat, via de sociale media. Maar waar is men bezig met deradicalisering? Wie gaat de jongeren helpen? Dat moet ook in het onderwijs. Vlaamse leerkrachten kunnen zich laten informeren door moslim-collega's.
Er moet in het onderwijs meer interlevensbeschouwelijk gewerkt worden. Jongeren moeten inzicht krijgen in de verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen. Bv. wie is Jezus voor christenen, en wie is hij voor moslims?"

Ik of zij?

"Het is heel belangrijk om leerlingen samen te brengen", zegt Hassan, "want er is een sterk wij-zij gevoel. Als je de andere niet respecteert in zijn anders-zijn, dan krijg je problemen. Ik en zij, dat moet stoppen. Jongeren die radicaliseren hebben vaak het gevoel dat ze er niet bij horen, en ze hebben een beperkte kennis van de islam. Het vertrek naar Syrië wordt opgehemeld. Jongeren die de islam goed kennen, die zien dat IS een politiek drama is. Vlaamse jongeren weten vaak ook niet wat hun wortels zijn. We moeten samenwerken, elk vanuit onze eigen identiteit. Terugkeren naar je religie kan helpen om je identiteit te vinden."

Exoten

Veel allochtone jongeren willen zich inzetten in deze samenleving, maar dan moeten ze wel het gevoel krijgen dat ze gerespecteerd worden. Hassan: "Men moet stoppen ons als exoten te zien. Ik heb tijdens mijn studies heel veel respect gekregen. Als je dat gevoel krijgt, dan wil je je nog meer inzetten, dan krijg je een boost. En omgekeerd. Negatieve ervaringen worden aangesterkt, maar positieve ook. Zet jongeren die iets positiefs doen meer in het daglicht! En minder het negatieve. Als je bv. kijkt naar jongeren die dealen, die zijn van hier of van elders afkomstig. Maar die herkomst wordt alleen benoemd bij allochtonen. Terwijl dat niet belangrijk is: dealen kan niet."

Vertrouwen

"Het is ongelooflijk belangrijk als jongeren ondervinden dat leerkrachten in hen geloven en hen steunen. Wij zijn uit Pakistan in België komen wonen toen ik 15 was. Na de Okan-klas ( = onthaalklas voor nieuwkomers) ben ik begonnen in het vierde jaar wiskunde-wetenschappen. Vooral wiskunde was moeilijk, ik kende die termen niet in het Nederlands. Maar de leerkrachten hadden vertrouwen in me. De directeur zei: we denken dat je het kan. Ze zijn me ook blijven steunen als mijn resultaten eens minder waren, omdat ze zagen dat ik mijn best deed. Van mijn klasgenoten van toen hebben we nu helaas nog maar met twee het hoger onderwijs afgerond. Vaak speelt een moeilijke thuissituatie mee. En de overstap naar het hoger onderwijs is voor iedereen moeilijk, allochtoon of autochtoon."

Gesprek

Hassan geeft nu les aan leerlingen met lichte gedragsstoornissen: "Het voordeel van het Buso is dat de klassen klein zijn. Onze leerlingen zijn vaak niet veel verschillend van leerlingen in het beroepsonderwijs. Maar wij kunnen persoonlijk met hen bezig zijn. Probeer maar eens in een klas van 25 leerlingen te differentiëren of een gesprek aan te gaan. Dat gaat niet".
"Mensen moeten leren omgaan met verschillen. Je mag andersdenkend zijn. Ook in de islam zijn er verschillende strekkingen, en dat is prima. We moeten mekaar daarin respecteren."