Samenvatting
Ontwikkelingslanden en werknemers blijven na het akkoord op de klimaatconferentie in Bakoe verweesd achter. Maar het kan anders. Dat bewezen de onderhandelaars in Parijs in 2015. Nemen de EU en België het voortouw op de top in 2025?
De rijke geïndustrialiseerde landen hebben immers een veel grotere historische verantwoordelijkheid in de wereldwijde CO²-uitstoot. Over het resultaat van de onderhandelingen kunnen we kort zijn: het is veel te weinig. Experten van de Verenigde Naties berekenden dat ongeveer 1 300 miljard dollar per jaar nodig is tegen 2035, men is gestrand op 300 miljard. België zal wellicht haar huidige bijdrage van ongeveer 200 miljoen euro niet verhogen, terwijl NGO’s pleiten voor een stapsgewijze verhoging tot 500 miljoen. Het argument dat groeilanden als China, Saudi-Arabië of Zuid-Korea eerst moeten bijdragen, brengt weinig soelaas voor kwetsbare landen die de zwaarste gevolgen ondervinden van klimaatopwarming. Bovendien wordt er de mogelijkheid gelaten om financiering te verstrekken in de vorm van leningen. Terwijl landen in het Zuiden al kampen met hoge schulden.
Ook het Just Transition Werkprogramma stond op de agenda. Voor de internationale arbeidersbeweging is rechtvaardige transitie een essentieel onderdeel van elk klimaatplan of klimaatakkoord. Klimaatbeleid mag niet leiden tot minderwaardige jobs. Zeggenschap voor werknemers en sociale bescherming moeten de basisprincipes zijn bij de verdere invulling van die rechtvaardige transitie. De bedoeling was om concrete stappen te zetten in de uitvoering van dit programma, maar de gesprekken hierover zijn op een zijspoor beland. Het Internationaal Vakverbond (IVV) reageerde dan ook ontgoocheld op die magere uitkomst.
De les van Parijs
Bewijst dit halve debacle in Bakoe dat VN-klimaattoppen geen zin meer hebben? Neen. Klimaatverandering is een mondiaal probleem, wellicht het grootste waarmee de mensheid ooit werd geconfronteerd. Het heeft geen zin dat landen of regio’s op zichzelf terugplooien. En het verleden heeft de bewezen dat een klimaattop onder een ambitieus voorzitterschap een dynamiek in gang kan brengen. Op de top in Parijs in 2015 engageerden de ondertekenende partijen zich om de klimaatopwarming binnen de 2 °C te houden en te streven naar 1,5 °C. Dat voornemen werd vertaald naar plannen. In Europa leidde dit tot de Green Deal. Wat dan weer leidt tot maatregelen in lidstaten. Meer kwaliteitsvolle natuur in je buurt? Of extra ondersteuning voor mensen met een laag inkomen om hun woning fossielvrij te verwarmen? Mede het gevolg van het akkoord in Parijs. In de slottekst werd toen ook voor het eerst expliciet gesproken over het belang van een rechtvaardige transitie.
Het werk is echter nog niet af, zoveel is duidelijk. Verschillende urgente klimaatkwesties vragen een mondiale aanpak. Het programma voor rechtvaardige transitie moet werknemers beter beschermen. Een eerlijke bijdrage van het Westen in de internationale klimaatfinanciering zal door ontwikkelingslanden opnieuw op de agenda gezet worden. Ook een correctere besteding van die middelen is aan de orde. En er moeten maatregelen afgesproken worden over de ‘transitie weg van fossiele brandstoffen’, een passage in de slottekst van de vorige klimaattop. De wereldwijde uitstoot van broeikasgassen blijft namelijk toenemen.
Op de volgende COP in Brazilië staat daarom een bespreking van nieuwe klimaatplannen (NCD’s) gepland. De EU was de voorbije jaren een voortrekker in de onderhandelingen voor een ambitieus en rechtvaardig klimaatbeleid. Die rol moet ze blijven spelen. Ook onze federale en regionale beleidsmakers kunnen niet afwezig blijven en moeten op elke COP de dialoog aangaan met andere landen, vakbonden en NGO’s. Het is alvast hoopvol dat de nieuwe Vlaamse minister van Klimaat, Melissa Depraetere, in Bakoe aanwezig was. Haar voorgangster toonde minder interesse in klimaattoppen.
