Open brief van de coördinatoren van de Centra voor Leren & werken
Katholiek Onderwijs Vlaanderen

Gelijke onderwijskansen voor alle jongeren. Op dat fundament is ons onderwijs gestoeld. Precies dat principe dreigt nu door de invoering van duaal leren uitgehold te worden.
Dat de samenleving ertoe is gekomen haar jongeren te vormen binnen een concept als onderwijs, heeft een reden. Onze samenleving meent immers dat het goed is om alle jongeren samen te brengen en hen los van rang of stand, los van voorgeschiedenis of lotsbestemming de kans te geven hun plaats binnen die samenleving in te nemen. Het leren van een beroep maakt daar deel van uit, maar valt er niet mee samen.
Een plaats in de maatschappij voor alle jongeren betekent veel meer dan werken en economisch rendement. Het gaat ook om eigenwaarde en het gevoel competent te zijn, om mens worden en je verbonden weten binnen een gemeenschap, om zelfstandig functioneren en daar ook alle kansen toe te krijgen.
Dat is het perspectief dat Centra voor Leren & werken vandaag bieden aan jongeren via concrete werkervaringen en lesmomenten; aan jongeren die meer nood hebben aan begeleiding, aan iemand die in hen gelooft, ook als ze er (even) niet in slagen economisch rendement te genereren; aan jongeren die na hun 18 jaar iets van hun leven willen maken maar dat niet kunnen zonder zorgzame begeleiding.
Duaal leren richt zich tot de arbeidsmarktrijpe jongeren en de quasi-arbeidsmarktrijpe jongeren. Meer nog richt duaal leren zich naar de jongeren met de betere vaardigheden en met de stabiele achtergrond; op de jongeren met het meeste kans tot succes en economische meerwaarde. Op die manier dreigt een deel van de jongeren omwille van hun rugzakje - dat dikwijls gevuld is met een multi-problematiek - onherroepelijk buitenspel gezet te worden. En laat dat nu precies de ideale voedingsbodem zijn voor allerlei uitwassen waarvan de samenleving op termijn de gevolgen en de kosten draagt. Als katholiek onderwijs en als coördinatoren van Centra voor Leren & werken is het onze plicht om aan de alarmbel te trekken.

Maar laat er geen misverstand over bestaan: duaal leren heeft potentieel. Wij doen dat immers al jaren met onze jongeren. Met succes! Want ook al hebben we de perceptie tegen, onze centra slagen er al jaren in om jongeren die vanuit het voltijds onderwijs ongekwalificeerd dreigen uit te stromen, via werkervaring en een geheel eigen pedagogische aanpak (*)  toch een kwalificatie te laten behalen. De sterkte ligt daarbij in het individuele en gefaseerde traject dat we lopen om te komen tot attitudevorming en tot menswording als ruimer kader. Continuïteit in die trajectbegeleiding is dan ook onontbeerlijk. De expertise die onze centra door de jaren opgebouwd hebben, heeft als kerngedachte net de gelijkwaardige benadering van alle jongeren waardoor er geen sprake kan zijn van elitevorming op de werkvloer, iets wat de invoering van duaal leren, zoals het momenteel voorgesteld wordt, weldegelijk in de hand werkt.
Waarom niet versterken en verbreden van wat bestaat in plaats van een systeem te creëren dat bestaande systemen beconcurreert, afkalft en daarenboven discrimineert en segregatie veroorzaakt? Waarom niet de visie achter het M-decreet ook hier toepassen en een integratie van arbeidsmarktrijpe en niet-arbeidsmarktrijpe jongeren stimuleren?
Wij stellen vast dat vele keuzes die vandaag gemaakt worden geënt zijn op vooroordelen ten opzichte van onze jongeren en onze werking.  Wij nodigen alle beleidsmakers dan ook uit om eens in onze centra te komen kijken hoe er gewerkt wordt zodat ze met eigen ogen kunnen vaststellen dat onze jongeren heel wat talenten hebben, gemotiveerd zijn om vooralsnog een diploma te behalen, werkwillig zijn of er aan willen werken om rijp te zijn voor de arbeidsmarkt. Men zal dan snel ervaren dat een Centrum voor Leren & werken vandaag een zeer dynamische organisatie is met een uitgebouwd netwerk van opvang en ondersteuning die niet stopt aan de schoolpoort; dat er een team van vakbekwame, bezielde leraren en begeleiders actief is dat niet gefrustreerd is omdat het bij een jongere even niet lukt maar dat zich telkens opnieuw engageert om alle jongeren op basis van wie ze zijn en wie ze kunnen worden een plaats te geven binnen het centrum, op de werkplek, binnen de maatschappij.  

(*) De specificiteit van de pedagogische aanpak in de CLW's wordt toegelicht in bijlage
Deze tekst is opgesteld door de coördinatoren van de Centra voor Leren & werken van het katholiek onderwijs in Vlaanderen en werd door alle coördinatoren bekrachtigd.

De ondertekenaars verklaren zich akkoord met de standpunten verwoord in deze tekst.

(*) Bijlage bij:  "Een plaats voor alle jongeren"
Open brief van de coördinatoren van de Centra voor Leren & werken
Katholiek Onderwijs Vlaanderen

Hieronder enige toelichting bij de eigen pedagogische aanpak in de Centra voor Leren en Werken

Een methodiek die zich richt op een individueel traject op maat voor alle leerlingen die nog niet arbeidsrijp, quasi niet-arbeidsrijp en wel degelijk arbeidsrijp zijn maar die tegelijkertijd allemaal nood hebben aan coaching, begeleiding, opleiding en werkplekervaring op eigen tempo.
Vanuit de vaststelling dan jongeren soms een hapering of terugval hebben in hun traject naar een reguliere job, hebben we de voorbije 30 jaar expertise ontwikkeld om de jongeren daarin gepast te begeleiden, zonder dat ze ongekwalificeerd uitstromen of hun jaar moeten overdoen. Dit komt omdat we schooljaardoorbrekend en modulair werken, met tussentijdse succeservaring als motivator.
Een individueel traject op maat van leerlingen die ook vaak zorg-vragend maar nog vaker zorgbehoevend zijn. Waar kennis en gebruik van de sociale kaart, het welzijnswerk en het vormingswerk een hulpmiddel is in het traject van de leerling maar geen doel op zich.
Een individueel traject op maat van leerlingen waarvan de maturiteit niet bepaald wordt door de leeftijdsgrens van 18 jaar, waardoor deze meerderjarige leerling niet als cursist of student in het volwassenenonderwijs terecht komt. Het is net doordat ook voor hen de behoefte aan een extra ondersteuning en begeleiding tijdens hun opleiding noodzakelijk blijkt en blijft dat ook voor deze meerderjarige leerlingen een individueel traject op maat noodzakelijk is om toe te leiden naar een kwalificatie.

Onze 18-25 jarigen hebben inderdaad vaak ook nog nood aan ondersteuning en begeleiding. Het is niet omdat ze meerderjarig zijn dat alle jongeren zomaar alle uitdagingen van het leven in onze moderne maatschappij kunnen combineren met de zoektocht naar geschikte plaats op de arbeidsmarkt. Dat deze jongeren ondertussen ook een 3de graad of een diploma kunnen behalen is een groot pluspunt voor henzelf en voor de maatschappij.