Op maandag 12 mei presenteerde Vlaams Minister van Werk, Zuhal Demir, een conceptnota ‘Verscherpt en geïntegreerd arbeidsmigratiebeleid’. Daarin wordt voorgesteld om arbeidsmigratie voor kortgeschoolde (knelpunt)functies onmogelijk te maken via de gecombineerde vergunning.
Voor de Paasvakantie kondigde de minister aan dat ze het aantal beroepen waarvoor arbeidsmigratie van buiten de EU mogelijk is, drastisch wil terugschroeven. Van de huidige lijst van 29 knelpuntberoepen zouden er 11 worden geschrapt, waaronder vrachtwagenbestuurder, autocar- en autobuschauffeur, installateur van sanitair, slager, warme bakker, boormachinist, installateur van liften en vloerder-tegelzetter.
Volgens vakbonden en middenveldorganisaties negeert de Vlaamse regering, als ze dit voorstel steunt, de economische realiteit en scherpt ze het probleem van structurele personeelstekorten nog verder aan. Werkgevers zien zich hierdoor verplicht om gebruik te maken van minder transparante en meer precaire vormen van tewerkstelling, zoals detachering via onderaanneming. Dit is geen goede zaak, ook niet voor de burger die vlot beroep wil doen op allerlei diensten en niet in de wachtrij wil staan.
Minister sluit ogen voor nijpend arbeidstekort
De voorgestelde maatregel staat haaks op actuele arbeidsmarktgegevens. VDAB telde voor 2025 maar liefst 251 knelpuntberoepen – tien meer dan vorig jaar. Uit recente VOKA-enquêtes blijkt bovendien dat het personeelstekort de grootste rem is op de groei van Vlaamse bedrijven. Deze tekorten zijn structureel en gekoppeld aan demografische evoluties zoals vergrijzing en een dalende instroom op de arbeidsmarkt. Het vorige week voorgestelde rapport van de OESO met het verslag van een onderzoek naar het Vlaamse arbeidsmigratiebeleid, noemde de krapte op de arbeidsmarkt acuut en wijdverspreid.
Breuk met regeerakkoord en toename precaire contracten
Het voorstel druist in tegen het Vlaams en federaal regeerakkoord, waarin net werd beloofd om in te zetten op legale en actieve arbeidsmigratie. Het Vlaams regeerakkoord stelde expliciet: “We maken het kanaal van arbeidsmigratie via een gecombineerde vergunning aantrekkelijker dan het fraudegevoelige kanaal van detachering via onderaanneming.”
Arbeidsmigratie is nodig. We moeten daarbij voorzichtiger tewerk gaan als het om kortgeschoolden gaat dan bij hoger geschoolden. Kortgeschoolden ervaren algemeen de meeste problemen om aan de slag te kunnen gaan. Daarom ook dat ons beleid rond economische migratie vandaag al strenger is en minder makkelijk economische migratie voor die groep toelaat. Die strenge regels nu nog verder verstrengen, zoals Demir voorstelt, gaat voorbij aan de realiteit van de huidige knelpunten op de arbeidsmarkt. Iedereen beseft bijv. dat je 1500 vrachtwagenchauffeurs niet zomaar vervangt.
De beroepen waarvan de toegang via gecombineerde vergunning worden geweigerd zullen opgevuld worden via oneigenlijke detachering. 1 op 4 van alle detacheringen in Vlaanderen zijn nu al niet-EU werknemers. Het zijn zij die nu al het meest getroffen door uitbuiting. Op werknemers die via de gecombineerde vergunning worden aangetrokken kan een betere controle worden georganiseerd, op detacheringscontracten is die quasi onmogelijk. In 2023 deed de sociale inspectie 672 controles op oneigenlijke detachering van derdelanders. Bij 6 op de 10 controles werden misbruiken vastgesteld.
Daarnaast verliest de Belgische overheid bijdragen voor sociale zekerheid, die wel worden geïnd bij de uitgifte van werkvisa aan derdelanders omdat deze tewerk worden gesteld met een Belgische arbeidsovereenkomst.
Het voornemen uit het Vlaams Regeerakkoord om sterker in te zetten op inspectie en deze dienst ook uit te breiden met 30 VTE is in dat opzicht wel een positieve zaak. Met de huidige ingreep werkt minister Demir de nood aan nóg meer controle zelf in de hand. Want we zullen te maken krijgen met een arbeidsmarkt met nog minder bescherming en meer risico op sociale dumping. ../..
Een echte strategie is niet gediend met schijnoplossingen
Volgens de vakbonden en middenveldorganisaties zijn de voorstellen van de Vlaamse minister van Werk geen voorbeeld van strategisch arbeidsmarktbeleid. Ze houden geen rekening met de noden van bedrijven noch de rechten van arbeidsmigranten.
Bovendien klaagt de burger die langer moet wachten op dienstverlening en die vaker te horen krijgt ‘dat we geen personeel meer vinden’.
In plaats van de realiteit onder ogen te zien en duurzame oplossingen te zoeken, kiest de minister voor symboliek en ideologie. Dat schaadt onze economie én leidt tot meer kwetsbare vormen van arbeid.
We hopen dat de 99 aanbevelingen die de OESO voorstelde alsnog worden opgenomen in het beleid. Wij zijn beschikbaar om vanuit praktijkervaring en expertise de dialoog aan te gaan.
Persbericht namens:
ABVV, ACLVB, ACV, Beweging.net, 11.11.11., FAIRWORK Belgium, ORBIT vzw, Vluchtelingenwerk Vlaanderen – allen lid van de Werkgroep Migratie & Werknemersbescherming
contact: didier@orbitvzw.be
