We steven af op een gevaarlijke cocktail in onze samenleving.

Peter Wouters, voorzitter van beweging.net, waarschuwt naar aanleiding van Rerum Novarum voor een trend die steeds meer zichtbaar wordt: een totaal onevenwicht tussen grote bedrijven die woekerwinsten maken, en de gewone burger die het steeds moeilijker krijgt om zijn facturen te betalen. Een gevaarlijke cocktail. De tijd is rijp om grondig bij te sturen tegen een collectieve verarming van de maatschappij. In negativiteit gaat beweging.net overigens niet mee: we ondersteunen iedereen die op een positieve manier het verschil wil maken en met een klein initiatief een grote impact teweegbrengt.

‘Het leven is duur geworden’. Iedere dag lezen we over mensen die hun gas, hun elektriciteit, hun huur, huis of verbouwkosten, hun verplaatsingen met de auto,… niet langer kunnen betalen. Cijfers genoeg. En achter ieder cijfer schuilt een mens, een gezin. Na de covid-pandemie is dit voor heel wat mensen de druppel te veel. Op dit moment kunnen meer dan 400 000 mensen hun lening niet terugbetalen en is het aantal mensen dat beroep doet op voedselhulp sterk gestegen. Daarnaast kiezen meer en meer mensen er voor om eens niet op reis te gaan en de concerten te laten voor wat ze zijn.

Sinds enkele maanden spreken we op bijeenkomsten maar over één echt thema: de kost van het leven.

Gevaarlijke cocktail 

In zijn boodschap naar aanleiding van Rerum Novarum waarschuwt voorzitter Peter Wouters voor een gevaarlijke cocktail in onze samenleving. In de coronaperiode groeiden wereldwijd een beperkt aantal superbedrijven aan speedtempo, en nu zijn het voedings- en energiebedrijven die monsterwinsten boeken. Door de oorlog in Oekraïne krijgen we nu een prijsstijging van producten uit het buitenland, zoals gas en benzine en komt de overheid gelukkig tussen in de gestegen kosten: de BTW wordt verlaagd, het sociaal tarief wordt uitgebreid. De lasten zijn voor onze overheid en de inkomsten zijn weg. Het evenwicht is zoek.

Collectieve verarming van de samenleving

Meerdere economen vrezen voor een collectieve verarming van de samenleving in de komende maanden. Wie moet opdraaien voor de extra kosten? De mensen? De overheid? De bedrijven? Dit vraagstuk zal de samenleving sterk bezig houden in de komende maanden. Als sociale beweging zijn we alvast duidelijk: voor ons is er een onevenwicht dat moet weggewerkt worden. “Het kan niet dat een grote groep bedrijven steeds meer winsten kunnen maken terwijl ondertussen onze overheid extra uitgaven moet doen en de mensen niet meer rondkomen met hun inkomen.

Ook dat is Rerum Novarum: arbeid en kapitaal zijn samen verantwoordelijk voor de vooruitgang,” aldus Wouters. ”En voor mij is het gelijk: of het nu de fiscaliteit is waar minister Vincent van Peteghem mee aan de slag is, de bijsturingen van de loonwet, de overwinsten of woekerwinsten aanpakken of het beter omgaan met mensen die schulden maakten… En misschien is het op elk vlak dat er moet bijgestuurd worden. De tijd is rijp!”

Volgens beweging.net moet een overheid het draagvlak voor ons sociaal model overeind houden door de steun aan de armsten goed en eerlijk uit te bouwen en de bijdragen van de rijksten rechtvaardig hoog te houden. Zo blijft de ongelijkheid tussen mensen zo klein mogelijk.

Positiviteit maakt vandaag het verschil

“Wij willen met genuanceerde meningen ook meer de media bereiken, want die kiezen al te graag voor polariserende standpunten omdat die nu eenmaal goed verkopen’’, aldus nog Wouters. “Het brengt mensen ertoe meer te kiezen voor politieke partijen op basis van afkeur in plaats van voorkeur. In die negativiteit willen wij niet meegaan.

VvveVeel mensen kiezen vandaag voor partijen op basis van een afkeur.

Beweging.net ondersteunt mensen en organisaties die op een positieve manier het verschil willen maken. Laat hen de maatschappelijke leiders zijn en worden van morgen. Als mensen zelf de touwtjes mee in handen hebben zijn ze in staat tot krachtige verandering. Dat bewijzen onze organisaties en initiatieven al meer dan 100 jaar. Uit klein initiatief groeit grote impact. Dit is dan ook de basis van de Rerum Novarum-campagne van 2022: We zetten mensen met een hart voor hun omgeving die met een klein initiatief een grote impact teweegbrengen in de kijker.

Beweging.net neemt ook zelf initiatief.

Zelf neemt beweging.net de komende maanden ook initiatief met een aantal nieuwe projecten, samen met hun vrijwilligers. Enerzijds is er het traject om de herinrichting van pleinen en straten aan te pakken, onder de noemer GIRAFF, dat goede ingang vindt in tientallen gemeentes. Daarnaast versterkt de recent opgerichte bestuurdersacademie vrijwilligers in besturen van vzw’s. Hun alternatief model om inspraak van burgers te organiseren wordt op vele plaatsen opgepikt en mee verdedigd. Tenslotte start na de zomer een campagne om mensen die goesting hebben in politiek daarop goed voor te bereiden. De vernieuwing die ze hebben ingezet vorig jaar lijkt daarmee te werken.

Lees hieronder de integrale speech van Peter Wouters en Bea Kowaltczyk

Goede vrienden, Vriendinnen van onze beweging.

Meestal neem ik alleen het woord om onze boodschap te brengen. Vandaag heb ik Bea bij mij. Ik geef haar als eerste het woord:

Bea

Ik zal beginnen met mijzelf kort voor te stellen. Ik ben Bea, ik ben een alleenstaande mama van een dochter van 5 jaar. Ik heb zelf een moeilijke gezondheidsgeschiedenis achter de rug, waardoor ik nu nog altijd niet voltijds kan werken. Daarom doe ik op dit moment veel vrijwilligerswerk. Ik zorg daarnaast ook nog voor mijn broer die een zwaar ongeval heeft gehad waardoor hij een ernstige handicap heeft.

Ondanks mijn gezondheid, heb ik toch veel positieve energie en enthousiasme om anderen te helpen. Net door mijn situatie en de zorg voor mijn broer weet ik hoe het voelt om hulp nodig te hebben. Ik ben me ervan bewust dat iedereen, ook ik, iets kan overkomen. Dit geeft mij net motivatie om anderen te helpen. Ik ontdekte dat er nog veel pijnpunten zijn binnen de zorg -en welzijnssector die door vrijwilligers worden opgevangen. Hier probeer ik mee deel van uit te maken. 

Ik probeer mij in te zetten voor verschillende initiatieven meestal in Merksem. Ik ben vrijwilliger bij:

Ten eerste…  Het vrijetijdsloket in het Cultureel centrum in samenwerking met Het Winkeltje. Blinkenloket genoemd (bij deze doe ik onthaal, tickets verkoop, acteer in een theater project).

Ten tweede… Welzijnsschakel: hier verwelkom ik klanten, help ik bij de voedselbedeling en het winkeltje en breng ik ook nog voedselpakketten bij mensen thuis die niet tot de Welzijnsschakel geraken.

Het vrijwilligerswerk is zeer goed voor mijn mentale gezondheid. Ik bouw sociale contacten op met de klanten en met de andere vrijwilligers. Ik ben actief bezig en ik voel mij nuttig. Ik krijg veel dankbaarheid en een brede glimlach terug waardoor ik mij voldaan en gelukkig voel. Ik krijg een zeer warm gevoel in mijn hart als ik voor iemand iets kan betekenen. Op deze manier kan ik ook een voorbeeld zijn in de maatschappij voor zowel volwassenen als voor kinderen, die onze toekomst zijn.

De politici kunnen niet alles voor onze maatschappij doen, ze kunnen wel veel helpen maar eigenlijk kunnen ze niet alle echte problemen zien. Gewone burgers kunnen ook met eigen initiatieven opkomen, ze weten wat nodig is en ze kunnen alles rondom zich zien en voelen en met nieuwe ideeën komen, zien en zeggen wat de politiek kan veranderen. Politici maken inderdaad veel reglementen en wetsartikelen die nodig zijn voor de maatschappij, maar niet altijd van toepassing zijn in het actuele leven.

Mijn aangeleerde ervaring zegt mij dat wij in onze omgeving van vrijwilligers aanpassingen en veranderingen kunnen en moeten doen.

Ik ga hiervan een voorbeeld geven: het Sociaal Winkelpunt vzw in Merksem anders genoemd een sociale kruidenier “t Winkeltje” in Merksem.

Het is volledig vrijwilligersinitiatief met vele taken zoals aankopen doen, winkelrekken vullen, aan de kassa staan, nieuwe klanten onthalen, de informele warme babbel met een drankje in de ontmoetingsruimte uitvoeren, klanten uitnodigen om deel te nemen aan ontmoetingsactiviteiten, gebruik van internet, oefenmomenten voor praktisch taalgebruik, meubelen zoeken voor mensen die niets bezitten, samenwerking met ’t Zolderke in Merksem - dit is een winkel voor tweedehandskledij voor gezinnen, alleenstaanden, kinderen in nood.

Ze  proberen mensen te versterken en kansen geven om hun talenten in te zetten. En dit alles kan je enkel in groep samen bereiken, want dat is veel leuker, en daarbij EEN MENS ALLEEN KAN TOCH NIETS BEREIKEN!

Eigenlijk gebeurt het allemaal om uitsluiting en discriminatie van mensen te voorkomen.  Ook een stuk als protest, want eigenlijk zou iedereen overal moeten meekunnen, maar helaas is dat niet zo.

Als ik iets kon veranderen aan de situatie die ik meemaak in mijn organisaties, dan zou het zeker dit zijn:

• Het aanbieden van buddy’s, transport en vooral vertalers en lesgevers voor oefenmomenten in verband met correct taalgebruik of het internet. Transport en levering zijn ook zeer belangrijk om zieken of mensen met een beperking  te kunnen bereiken. Ik heb ook al zo vaak opgemerkt dat de klanten iets willen vertellen, maar zij kunnen dit niet altijd door hun taalbarrière of omdat er niemand beschikbaar is om naar hun verhaal te luisteren; hiervoor zijn de buddy’s nodig, zodat ze mensen kunnen helpen in een noodgeval bijvoorbeeld (om naar een sociale woning, of werk of hulp in verband met opvoeding van de kinderen te zoeken). De buddy’s zouden heel veel verschil kunnen uitmaken in onze maatschappij als ze de klanten direct gingen aanspreken; ze kunnen de klanten ook via een enquête bevragen om uit te zoeken wat ze te zeggen hebben; anders ook misschien een ideeënbus plaatsen om hun initiatieven te kunnen verzamelen en er proberen werk van te maken.
• Ik vind dat de sfeer ook zeer belangrijk is voor de klanten en voor de vrijwilligers; dit maakt ons allemaal menselijker, meer aandacht geven aan vriendelijkheid en beleefdheid zodat de klanten zich niet beduusd voelen. Hiervoor kunnen wij af en toe verschillende vrijwilligers plaatsen die  voor de sfeer kunnen zorgen, bijvoorbeeld studenten, die hun muziek willen repeteren en op zoek naar publiek zijn, voldoende diversiteit met verschillende leeftijd van vrijwilligers op alle locaties plaatsen zodat ze hun ideeën mogen voorstellen, qua organisatie en werk.
• Na situatie-onderzoek door een buddy bijvoorbeeld klanten privélessen voor de kinderen willen geven waar ondersteuning nodig, alleenstaanden vooral mama’s met kinderen met een beperking ondersteuning willen bieden qua opvang na schooluren zodat ze naar hun opleiding, afspraak, of naar hun huisarts kunnen gaan.
• Verschillende activiteiten op alle locaties organiseren zoals theatervoorstellingen, workshops, cursussen en met de winst de onkosten van de vrijwilligers dekken indien mogelijk; hiervoor de databank met locaties en zalen ter beschikking aanbieden.

Dit alles hoeft  niet direct gerealiseerd te worden; het kan ook aan een langzamer tempo, indien niet anders mogelijk; maar de resultaten kunnen wonderen verrichten.

Peter

Bedankt, Bea! Vorig jaar vierden wij het eeuwfeest van ons netwerk van sociale organisaties. Meer dan 100 jaar geleden zetten duizenden vrijwilligers zich in zoals Bea dat vandaag doet. Het is de succesformule van ons land geworden. Duizenden initiatieven maakten elke dag een verschil in het leven van een mens. Een mens met pech, een mens met te weinig kansen, een mens met talenten die niet konden groeien, … Wat je een klein initiatief zou kunnen noemen, heeft in feite een grote impact. Want onze geschiedenis is gedreven door onze wens om er iets aan te doen. Niet aan de kant staan om te roepen of analyses te maken: neen, de zaak in handen nemen en iets doen dat een verschil maakt. Zo zijn onze organisaties gegroeid tot ze vandaag voorbeelden zijn geworden van wat wij ‘het middenveld’ noemen. Het veld tussen de overheid en de mens: daar waar vrijwilligers het heft in handen nemen. Bea staat symbool voor onze beweging en ik wil haar vandaag bedanken voor haar inzet, haar engagement en het voorbeeld dat ze is voor zovelen onder ons. Geef haar gerust nog eens een applaus! Wij zullen in de komende 52 weken telkens een voorbeeld tonen van hoe een klein initiatief een grote impact kan hebben. Ik mag trots zijn op ieder van hen: ze tonen de kracht van een sociale beweging.

Vandaag vieren wij de start van onze organisaties, die moed kregen door de steun van Paus Leo de 13de in 1891. Da’s lang geleden! Die Paus pleitte voor het eerst voor samenwerking tussen arbeid en kapitaal om zo samen vooruitgang te maken. Hij riep arbeiders op om zich te organiseren in verenigingen en vakbonden en zich te bemoeien met de organisatie van de samenleving door initiatief te nemen en op te komen voor de kwetsbaren. Het verhaal van heel veel Bea’s is toen begonnen.

Ieder jaar vraag ik op vele plaatsen wat volgens hen de boodschap van deze Rerum Novarum moet zijn. Dat heeft dit jaar niet lang geduurd. Sinds enkele maanden spreken we op bijeenkomsten maar over één echt thema: de kost van het leven. ‘Het leven is duur geworden’. Iedere dag lezen we over mensen die hun gas, hun elektriciteit, hun verbouwing, hun verplaatsingen met de auto … niet langer kunnen betalen.

Cijfers genoeg. En achter ieder cijfer: een mens, een gezin. Na de covid-pandemie is dit voor heel wat mensen een druppel te veel. Op dit moment kunnen meer dan 400 000 mensen hun lening niet terugbetalen en is het aantal mensen dat beroep doet op voedselhulp, dat collectieve schuldenregeling aanvat of gewoon dit jaar niet op vakantie of naar een concert zal gaan sterk gestegen.

Vorige maand bracht de Verenigde Naties een studie uit: over de wereldwijde impact van de oorlog op voedsel, op energie en op geldwaarde. 1,7 miljard mensen uit 107 landen zullen ernstige gevolgen ondervinden van de oorlog. De VN roept op om voedselreserves eerlijker te verdelen over de wereld, hernieuwbare energie met veel grote kracht te laten groeien en schulden van landen te herschikken om het failliet gaan van meerdere landen te kunnen voorkomen. Vandaag al staat Sri Lanka op de rand van een faillissement.

Zo erg is het niet in België. Maar ook bij ons merken we die daling van de koopkracht door stijging van voedselprijzen, energieprijzen en nodige ingrepen van de overheid. Want wat zien we? In de coronaperiode groeiden een beperkt aantal superbedrijven aan speedtempo, terwijl ze nauwelijks of geen belastingen betaalden. De winsten verlaten op die manier het land en wij of onze overheid verdienen niets aan die groei. Door de oorlog krijgen we nu een prijsstijging van producten uit het buitenland, zoals gas en benzine en komt de overheid gelukkig tussen in de gestegen kosten: de BTW wordt verlaagd, het sociaal tarief uitgebreid. De lasten zijn voor onze overheid en de inkomsten zijn weg.

Meerdere economen vrezen voor een collectieve verarming van de samenleving in de komende maanden. Wie moet opdraaien voor de extra kosten? De mensen? De overheid? De bedrijven? Dit vraagstuk zal ons sterk bezig houden in de komende maanden. Als sociale beweging kunnen wij alvast duidelijk zijn: voor ons is er een onevenwicht dat moet weggewerkt worden. Het kan niet dat een grote groep bedrijven steeds meer winsten kunnen maken terwijl ondertussen onze overheid extra uitgaven moet doen en de mensen niet meer rondkomen met hun inkomen. Ook dat is Rerum Novarum: arbeid en kapitaal zijn samen verantwoordelijk voor de vooruitgang.

En voor mij is het gelijk: of het nu de fiscaliteit is waar minister Vincent van Peteghem mee aan de slag is, de bijsturingen van de loonwet, de overwinsten of woekerwinsten aanpakken of het beter omgaan met mensen die schulden maakten… En misschien is het op elk vlak dat er moet bijgestuurd worden. De tijd is rijp!

Die bijsturing is vandaag dringend, maar is al een hele tijd nodig. Meer en meer economen zijn ervan overtuigd dat zolang de winsten op vermogens groter zijn dan de groei van de economie de rijken alsmaar rijker worden en de ongelijkheid toeneemt. En dat, vrienden, is niet alleen gevaarlijk voor de economie, maar ook voor de democratie. Daarom steun ik de oproep van onze vakbond om op 20 juni mee op te komen voor die dringende bijsturing.

Iedereen heeft zo wel een leerkracht die blijvende indruk heeft gemaakt. Ik had zo een professor sociaal beleid en die leerde mij dat een land de steun voor haar sociaal model maar kan behouden als ze erin slaagt het draagvlak te behouden bij de brede middenklasse. En dat doet ze door de steun aan de armsten goed en eerlijk uit te bouwen en de bijdragen van de rijksten rechtvaardig hoog te houden. Zo blijft de ongelijkheid tussen mensen zo klein mogelijk. Op die manier verantwoordt een land haar vraag tot bijdragen aan de brede middenklasse.

En die situatie zorgt ervoor dat mensen zich kunnen verbinden met de politieke partij van hun voorkeur. En niet met de partij van hun afkeur.

De partij van hun afkeur komt aan bod bij het gevoel van machteloosheid of onrechtvaardigheid. De partij van de voorkeur kom aan bod bij de verwachting dat toekomstige vraagstukken worden aangepakt: klimaatverandering, bijsturingen van herverdeling of ondernemerssteun, vraagstukken ook van behoorlijk bestuur en zorg voor gezin, cultuur en vrije tijd.

En ja, vandaag vinden partijen die zich organiseren op afkeur goede toegang tot de mensen via de media. Sociale media, maar ook kranten zijn geweldig bezig met getallen: hoeveel kliks, hoeveel views, hoeveel retweets? Want hoe lelijker de boodschap, hoe gretiger ze gedeeld wordt. Die kliks tellen dus sneller op.

Als sociale beweging doen we daar niet aan mee. Ook al krijg ik daar soms kritiek op: mensen hebben ook graag dat wij als beweging voldoende in het nieuws komen. Ik kan u alleen uitnodigen om onze nieuwssite VISIE.NET te volgen op uw PC en uw sociale media, bijvoorbeeld Facebook. Want onze boodschap is dikwijls te positief of te genuanceerd om in die gretige trend opgenomen te worden. Kranten publiceren zelden of nooit onze standpunten.

Maar ze is wel nodig, onze genuanceerde stem. Vandaag hoor ik veel te weinig: Ja, onze beide regeringen hebben goed gewerkt in de corona-periode. Ja, onze regeringen hebben hard gezocht en heel wat gevonden om de prijsstijgingen aan te pakken. Ja, onze federale regering heeft de criteria voor onze gezondheid in goede doelstellingen gegoten en de knoop van de kerncentrales doorgehakt. Ja, onze Vlaamse regering heeft de sociale economie en de toegang tot arbeid goed vernieuwd. En ja, wij begrijpen best dat de Europese normen voor PFOS en stikstof met de jaren sterk evolueren en dat dus nieuw beleid nodig is. Wij weten dat dit geen eenvoudige kwesties zijn, dus wij willen de ruimte geven om dit goed aan te pakken. Met onze gezondheid voor ogen!

Maar de basis voor die nuance is een eerlijk en rechtvaardig sociaal stelsel, waar iedereen bijdraagt naar vermogen. Met die basis kunnen kiezers hun voorkeur uitspreken en is de afkeur minder nodig.

Want ik sta soms wel te kijken naar de peilingen en de vele politieke analyses die men deze weken doet. Ze blijven niet zonder gevolg. Ze zorgen mee voor een sfeer van wantrouwen. En intussen schuift het in de politieke topplaatsen. Groen en CD&V zoeken een nieuwe voorzitter, de ministers Sophie Wilmès en Wouter Beke stoppen en moeten opgevolgd worden, … en verschillende parlementairen stappen uit de mallemolen, dikwijls om persoonlijke redenen. We lezen overal dat het een harde stiel is. Ik geloof dat. Harder en harder. Opvallend vind ik het intussen toch dat de grootste verliezende partij van de vorige verkiezingen zomaar commentaar mag geven op peilingen. Terwijl ze zelf meer dan 300 000 kiezers zijn verloren. In de federale regering zitten dan tenminste nog 2 partijen die de vorige verkiezingen wonnen. In de huidige Vlaamse zitten alleen verliezers. En als ik terugdenk aan de eerste versie van het regeerakkoord, dat geïnspireerd door het Vlaams Belang door de NV-A werd voorgelegd, dan begrijp ik waarom het nu soms zo moeilijk is om in Vlaanderen door te kunnen werken. Ik heb veel bewondering voor de parlementairen die elke dag werken om de vergissingen uit het regeerakkoord op te vangen. Alle steun dus, ook vandaag, aan het idee om die bijslagen voor kinderen in het groeipakket opnieuw en volledig te onderwerpen aan de index. Wij hopen dat minister Hilde Crevits haar slag hier zal halen.

Beweging.net staat intussen ook niet stil. Onze missie voor de komende jaren hebben wij beschreven in drie stappen: mensen een stem geven, hen versterken en verenigen en goede oplossingen uitwerken voor nieuwe maatschappelijke uitdagingen. Wij plannen in de komende periode daardoor weer heel wat nieuwe dingen. Ons traject om de herinrichting van pleinen en straten aan te pakken vindt goede ingang in tientallen gemeentes. Onze bestuurdersacademie versterkt vrijwilligers in besturen van vzw’s. Ons alternatief model om inspraak van burgers te organiseren wordt op vele plaatsen opgepikt en mee verdedigd. Onze actie om mensen die goesting hebben in politiek daarop goed voor te bereiden gaat van start na de zomer. En altijd en overal blijven we uitkijken naar mensen die de zaken in handen pakken en positieve oplossingen willen uitwerken voor kleine en grote problemen.

Voor al die inzet en dat vrijwillig engagement kan ik u niet genoeg bedanken. Daarom is het vandaag feest. We werken een dag niet, we trakteren elkaar een pint of een koffie en genieten van de vriendschap.

Bedankt en veel succes!

Bea en Peter