Goede vrienden en vriendinnen van onze beweging,
We kunnen niet zeggen dat het goed gaat met ons. Het is niet omdat onze organisaties succesvol werkloosheid regelen, thuiszorg blijven bieden, mee de contacttracing organiseren, nieuwe vormen van vrije tijdsbeleving lanceren, enfin… het land mee rechthouden… dat het goed gaat. Integendeel. Het gaat slecht.
Wij missen elkaar.
Elke dag.
Straks hebben we schrik om bij elkaar te komen en een tas koffie te drinken. Of samen te spelen, dingen te maken, te zingen en dansen, grote feesten te organiseren of gewoon bij elkaar binnen te lopen. Wij zijn de schermen beu en willen vooruit. Wij zitten in een wachtkamer en willen niet dat vandaag het nieuwe normaal is. Want dat is dodelijk voor de kwaliteit van onze samenleving. Mensen hebben relaties nodig, een klop op de schouder, een dichtbij gesprek, verbroedering. Wij hunkeren overal in het land naar die bevrijding. De dag dat vriendschap terug mag bestaan! En dat onze verenigingen hun leden opnieuw kunnen samenbrengen. Daarom roep ik nog eens op om de regels te volgen en zo een nieuwe fase mogelijk te maken.
Maar intussen staat de wereld niet stil. Ook onze beweging niet. Wij hebben het voorbije jaar de kans genomen om ons op te frissen. Na zes jaar werking werden de opdracht, de verschillende rollen, de juridische structuur en de interne werking bijgesteld. Met als doel, voortgestuwd door de partners, meer aangepast aan de tijdsgeest en meer gestroomlijnd, de samenleving actief verder vorm te geven. Geïnspireerd door ons ideaal van een inclusieve, solidaire, rechtvaardige en duurzame samenleving pakken we met vereende krachten maatschappelijke uitdagingen aan en zoeken we naar antwoorden. We luisteren actief naar de verhalen van mensen, nemen samen verantwoordelijkheid op, versterken verbondenheid en brengen mensen in beweging. Samen maken we zo de wereld van morgen. Want onze samenleving is niet afhankelijk van elites of grootmachten. Ze behoort aan haar inwoners. Aan veerkrachtige en strijdbare burgers, actief in het middenveld. Aan ons allen.
Wij sluiten hierbij aan op het engagement van onze pioniers uit de Christelijke Arbeidersbeweging. Ook zij gaven antwoorden op de sociale, economische en culturele vragen van hun tijd en gaven daarmee een gezicht aan wat wij ‘het middenveld’ zijn gaan noemen. Ze hielpen de werknemers zichzelf te ontvoogden en de samenleving in eigen handen te nemen. Onze 16 partners tezamen zijn actief in bijna alle levensdomeinen.
Beweging.net vervult een unieke rol in dit netwerk. Naast het verzorgen van de kwaliteit van de samenwerking tussen de partners en het uitdrukkelijk versterken van hun stem, richt beweging.net zich op de maatschappelijke leiders van onze samenleving. Het zijn zij, kleine en grote, zichtbare en onzichtbare maatschappelijke leiders op alle bestuursniveaus, die wij verder willen versterken. Door hen kansen te geven in nieuwe projecten en experimenten. Door hen samen te brengen in netwerken, kansen tot vorming te geven en hen te inspireren met inhoudelijke analyses en voorstellen. Door hen te betrekken in de debatten en de participatiemogelijkheden van onze samenleving: in de politiek en in het politieke. We geloven daarbij sterk in de maakbaarheid van de samenleving, de waardigheid van ieder mens en principes van medebeheer, herverdeling en beleidsparticipatie.
Goede vrienden, er zijn grote en kleine vraagstukken die ondanks (en soms ook dankzij) deze pandemie onze aandacht opeisen. Wij zijn hoopvol dat ze in het licht van de gebeurtenissen een betere aanpak kunnen krijgen. Grote vraagstukken spelen zich af op wereldschaal. Alle landen zoeken naar uitwegen en vinden of storen elkaar met hun gevonden oplossingen. Geld, klimaat en de rol van sociale media behoren tot die grote vraagstukken.
Geld omdat we in heel de wereld geleerd hebben dat het heffen van bijdragen op inkomsten en uitgaven de bron van financiering is van elk sociaal model in de wereld, ook bij ons. En in onze geschiedenis zagen we dat een ontsporing op dit terrein een heel systeem in gevaar kon brengen. Denk maar aan de jaren ’70. De olieprijzen verdrievoudigden in 1973 en dat ontwrichtte de totale Belgische indexeringsmodellen van toen, met grote inflatie en werkloosheid als gevolg. Maar met dezelfde effecten in heel de wereld. Toen zijn productie- en prijsafspraken tot stand gekomen. Vandaag zien we een zelfde wereldbrede fenomeen, maar dan via kapitaalsvlucht door online koopgedrag. Roel Deseyn berekende het bedrag van digitale omzet op 350 miljard per jaar voor België alleen. Dat was al zo voor Corona en is sindsdien enkel toegenomen. We hebben als beweging al eerder gepleit voor een digitax. Maar het vraagstuk is veel groter dan België. We moeten het voortouw nemen en nadenken over een beter manier om met de inkomsten en uitgaven van de inwoners van een land om te gaan. Deze grootorde van kapitaalsvlucht niet aanpakken betekent heel concreet het verder opdrijven van de belastingdruk op alle partijen in onze economie. En dat is niet rechtvaardig. Ik weet dat Minister Van Peteghem hiermee begaan is en we zullen hem bij staan om dit op een goede manier aan te pakken.
Een tweede vraagstuk is al langer gekend: het klimaat. De nieuwe vormen van ongelijkheid die door de klimaatevolutie ontstaan hebben effect op alle landen in de wereld. Klimaatvluchtelingen, opkopen van klimaatcompensaties zoals CO2-rechten, omvormingen in de industrie met effecten op meest kwetsbare werknemers, … We juichen de Green Deal toe en roepen tegelijk iedereen op om nu al in te zetten op het vermijden of wegwerken van negatieve effecten op kwetsbare groepen. Wat ministers Crevits al heeft ingevoerd in haar beleid (met bijvoorbeeld LLL en waterstof) mag gezien worden als een goed voorbeeld. Bedankt daarvoor! En we hopen dat een Belgische klimaatwet of aan aanpassing van de grondwet dit nog sterker kan maken, zoals in het regeerakkoord is opgenomen. Wij zijn blij dat de geesten rijp zijn voor een sociaal-rechtvaardig klimaatbeleid, zoals we in de beleidsnota van minister Katthabi konden lezen.
Een derde vraagstuk: de rol van sociale media. Sociale media en polarisering zijn dicht bij elkaar gekomen de voorbije periode. Het bracht heel wat vragen met zich mee: is twitter beter geschikt voor polarisering dan voor verbinding? Wat bepaalt iemands macht? Is dat vandaag de toegang tot de TV? Tot Twitter, tiktok of FB? Tot kranten? Ik vraag me af of het niet tijd wordt dat overheden een volwassen relatie aan gaan met deze bedrijven. Misschien moeten er afspraken gemaakt worden, zoals dat ook voor andere media in het verleden is gebeurd. Hoe gaat een land om met de anonimiteit van de gebruikers, wat zijn de grenzen van fatsoen of waarheid, welke (zelf)controle organiseert de sector. We zien bijvoorbeeld vandaag dat journalisten actief aan de slag zijn met hun eigen verantwoordelijkheden: kan dat een inspiratie zijn?
Los van deze vragen zijn de sociale media natuurlijk slechts een megafoon voor uitspraken die polariseren. In alle voorbije boodschappen hebben we al opgeroepen om de dialoog tussen politiek en bevolking te herstellen en met de opdracht die onze federale regering daar heeft genomen kijken we echt uit naar de initiatieven en vooral de resultaten. We zullen actief meewerken aan de dialoog en voorstellen aandragen.
In ons eigen land zijn er concrete dossiers die in de komende periode onze aandacht opeisen.
Ministers Somers werkt aan de afschaffing van de opkomstplicht. Het verbaast ons dat hier niet meer aandacht voor is bij de lokale verkozenen en in de media. Misschien ontgaat het hen, maar deze afschaffing van de opkomstplicht zal ertoe leiden dat minder mensen hun stem uitbrengen, nochtans de meest egalitaire vorm van participatie. Er is ook geen enkele evidentie dat de andere maatregelen dit verlies gaan goedmaken. Bovendien dreigt het ‘personality-gehalte’ van lokale verkiezingen te verhogen en minder ruimte te laten voor inhoudelijke en ideologische positionering en debat. Onze eigen bevraging bij ongeveer 300 lokale mandatarissen geeft aan dat de grote meerderheid hier niet zit op te wachten. Maar veel erger is dat eens beslist het zo goed als onmogelijk zal zijn dit nog terug te draaien. In de plaats van trots te zijn op onze opkomstplicht en te werken aan een goede relatie met de burger, creëert men extra drempels.
De federale regering bereidt een nieuwe Staatshervorming voor. Terwijl de bevoegde ministers dit goed proberen vorm te geven, proberen sommige partijen nu al het debat te verzuren met voorafnames. Bij voorbeeld door het neerzetten van een onverzettelijke tweedeling tussen noord en zuid; tussen links en rechts; tussen de keuze voor identiteit of voor diversiteit; door het benoemen van regio’s als gevers versus krijgers van bijdragen. Sommige politici maken hier zelfs een setje van: het zuiden van het land is links, fan van diversiteit en krijger van bijdragen; het noorden is rechts, gever van bijdragen en fan van identiteit. Dat is niet alleen fout, maar ook onbruikbaar. Toen ik onlangs een interview mocht geven in La Libre kreeg ik verschillende reacties van lezers die zo blij waren dat er in Vlaanderen ook nog niet-haters rondlopen en ook Vlamingen dezelfde meningen als hen kunnen delen. Onze beweging bijvoorbeeld is Vlaams, tezamen met onze vrienden van de MOC zijn we federaal. Wij zijn niet rechts, noemen diversiteit een deel van onze identiteit en vinden eerlijke bijdragen verantwoord in een model van herverdeling. Wij zullen strijden tegen een voorstelling van zaken die een staatshervorming herleid tot politieke partijen of ideologieën. Partijen moeten immers ook mee met hun tijd. De vraagstukken van vandaag zijn nieuw en hebben nieuwe antwoorden nodig. Wat betekent bijvoorbeeld nabijheid als werknemers over heel het land op hetzelfde scherm kunnen bij elkaar komen op 1 seconde tijd? Wat betekent eerlijke fiscaliteit als elk jaar meer miljarden naar buitenlandse bedrijven vloeien zonder bij te dragen in ons land? Wat betekent een stabiel systeem als het niet onderworpen is aan de akkoorden van gebruikers en aanbieders, maar wel aan de toevallige meerderheid van een coalitie? Wat betekent een nabij beleid als we in een pandemie of een dringend klimaatprobleem moeten wachten op een akkoord tussen alle betrokken ministers omdat er geen coördinerende bevoegdheid afgesproken is? Er zijn dus heel wat vraagstukken op die tafel van een staatshervorming. En eigenlijk is de illusie van een land met twee democratieën er geen van. Er zijn meer belangrijke zaken om over te praten. En we praten dus graag mee. We zijn er volop mee bezig.
En ondertussen is ook in ons land het pandemiebeleid het nieuws van elke dag.
Ik leerde alvast dat geen enkel beleid ter wereld het zo goed deed dat ze een voorbeeld is: elk land betaalt leergeld en moet voortdurend aanpassen. Kijk naar vandaag: het einde leek in zicht en het wordt alweer een periode waarin we moeten leren welke aanpak de beste is.
Intussen zijn we tevreden dat onze regeringen snel en goed bescherming hebben gegeven aan het directe leed, in goed overleg met het middenveld en met experten. Groepen die in armoede terecht zijn gekomen blijven terecht eisen voor nieuwe manier om hen te steunen. De strijd is nog niet voorbij en we verwachten nog zware problemen in de komende periode. De succesvolle samenwerking tussen onze vakbond en minister Beke zorgde voor een structurele betere positie voor alle zorgend personeel. Proficiat aan hen allebei. Jullie hebben het draagvlak omgezet in goed beleid.
Je ziet, beste vrienden, de pandemie is nog lang niet voorbij, maar toch zijn we alert voor de ontwikkelingen die ook nu onze aandacht opeisen.
Ik moet ieder van u danken voor de steun die onze missie het voorbije jaar kreeg en het engagement dat we ook in 2021 mogen genieten. Wij zijn zo sterk als de steun die we aan elkaar geven.
We zullen in het komende jaar ons 100-jarig bestaan vieren. 100 jaar sterk netwerk. We hopen dat de bevrijding snel is en we dit feest aan dezelfde tafel mogen vieren.
Ik sluit af met de meest relevante politieke oproep van 2020: “Taalgebruik is de voorloper van het handelen. Eens de taal de verkeerde kant op gaat, gaat ook het handelen de verkeerde kant op.” Van Angela Merkel.
Ik wens u veel taalwijsheid. Gelukkig Nieuwjaar.
Peter Wouters, nationale voorzitter beweging.net
