Beweging.net wil een woonbeleid waarbij kwalitatief, betaalbaar en duurzaam wonen voor iedereen mogelijk is. Betaalbare huurwoningen en meer bescheiden koopwoningen moeten de druk op de woonmarkt verlichten. Door een groot tekort aan sociale woningen zijn mensen noodgedwongen aangewezen op de private markt. Deze woningen zijn duur en de prijzen blijven sterk stijgen. Eén op vijf huishoudens besteden meer dan 30% van hun inkomen aan woonkosten.

Met de slogan “te koop, te huur, te duur” op affiches en immoborden wil beweging.net dit thema onder de aandacht brengen en op de lokale publieke en politieke agenda zetten. We willen niet enkel het probleem aankaarten, maar ook concrete tips aanreiken aan de lokale vrijwilligers en mandatarissen…want er is wel degelijk iets aan te doen, ook op lokaal vlak!

Zet als lokaal bestuur in op sociale en bescheiden huurwoningen via het gemeentelijk reglement wonen of een lokaal woonbeleidsplan; voorzie in een gemeentelijke huursubsidie of tussenkost in de huurwaarborg; begeleid inwoners in het aanvragen van waar ze recht op hebben via een woonloket; pak leegstaande woon-en winkelpanden aan via het sociaal beheersrecht…

In dit artikel ontdek je hoe jij als lokale vrijwilliger of lokale mandataris zelf aan de slag kan om deze problematiek op de agenda te plaatsen! 

Wat kan jij doen als vrijwilliger? 

Wat kan jij doen als mandataris? 

Behoorlijk wonen is een grondrecht

Het recht op wonen staat al 27 jaar ingeschreven in onze Grondwet en stelt in artikel 23 dat ieder het recht heeft een menswaardig leven te leiden. Dit recht omvat het recht op een behoorlijke huisvesting. Hiermee engageerde de overheid zich om meer inspanningen te leveren om de woonsituatie van alle Belgen te verbeteren met als streefdoel een degelijke, betaalbare woning met woonzekerheid, voor iedereen.

Sociaal wonen is het ideale middel om hieraan tegemoet te komen. Voor beweging.net staat het investeren in sociale woningen op de eerste plaats. Jammer genoeg is het huidig aanbod en tempo van bouwen ruim onvoldoende om de vraag bij te houden en zijn de wachtlijsten enorm. Hierdoor zijn mensen noodgedwongen aangewezen op de private markt.

Vandaag moeten we vaststellen dat er nog zeer veel werk is om de ongelijkheid aan te pakken. Het beleid van de federale en gewestelijke regeringen slaagt er onvoldoende in om betaalbaar wonen mogelijk te maken voor iedereen in Vlaanderen ongeacht zijn inkomen. Uit het Grote Woononderzoek in opdracht van de Vlaamse overheid, blijkt immers dat voor een op de vijf huishoudens (20%) wonen eigenlijk onbetaalbaar is. Deze huishoudens besteden meer dan 30% van hun inkomen aan woonkosten.

Kopen te duur

De prijzen voor een woning blijven maar stijgen. Tussen 2005 en 2013 (gecorrigeerd voor inflatie) steeg de prijs voor een woning met 35%. Ook nu stelt men vast dat de prijzen van koopwoningen blijven stijgen.

Eind juni 2020 bedroeg de gemiddelde prijs van een huis in België 267.040 euro. In vergelijking met het jaargemiddelde van 2019 ging het om een stijging met 1,9%. De gemiddelde prijs van een appartement bedroeg 242.024 euro. De prijsstijging voor appartementen is hoger dan deze bij huizen, in West-Vlaanderen namelijk 5,1%. Deze toename van de vastgoedprijzen zorgt ervoor dat mensen een steeds groter deel van hun inkomen moeten spenderen aan wonen. 27% van de eigenaars betalen meer dan één derde van hun inkomen aan woonkosten. Kopen was en is voor sommige groepen onbetaalbaar.

De afgelopen decennia heeft de overheid zeer veel geïnvesteerd in fiscale stimuli voor eigendomsverwerving. De afschaffing van de woonbonus is een stap in de goede richting voor een meer rechtvaardig woonbeleid omdat onderzoek aantoont dat vooral de hogere inkomensgroepen hier baat bij hadden. De kracht van het vermogen bij de brede middenklasse en de vaststelling dat de koopprijzen worden bepaald door de koopkracht van de starters, maakt dat de prijs van een woning niet spectaculair zal dalen de komende jaren. Zij die niet of nog niet over voldoende middelen beschikken om een eigen huis te kopen, moeten dus hun heil zoeken op de huurmarkt.

Huren te duur

Ook op de huurmarkt zien we een sterke stijging van de huurprijzen voor private huurders tussen 2005 en 2013. Volgens Heylen is dit vooral te wijten aan het stijgen van de reële private huurprijs terwijl het inkomen van de huurders stabiel bleef. Bovendien blijkt ook dat de gemiddelde huur op de private markt het sterkst toenam voor de 20% laagste inkomens. Deze toename in de huurprijs zorgt ervoor, net zoals bij kopers, dat huurders een steeds groter deel van hun inkomen moeten spenderen aan wonen. Meer dan de helft van de private huurders besteedt meer dan een derde van zijn inkomen aan woonkosten.

In tegenstelling tot de koopmarkt vertegenwoordigt de Vlaamse huurmarkt slechts 25% van het totale woningaanbod. Het eerder beperkte aanbod en de toenemende vraag maakt dat de prijzen stijgen en het onbetaalbaar wordt voor lage en middeninkomens om een kwaliteitsvolle woning te huren. De stijgende woningprijzen zorgen er immers ook voor dat mensen noodgedwongen langer moeten huren alvorens ze (eventueel) iets kunnen kopen.

In 2019 bedroeg de gemiddelde huurprijs van een appartement in West-Vlaanderen 677 euro. Voor mensen met een zeer laag en laag inkomen, die hun heil moeten zoeken op de huurmarkt, neemt deze gemiddelde huurprijs een te grote hap uit hun budget. Een sociale woning kan voor een deel van hen een oplossing zijn maar de lange wachtlijsten zorgen ervoor dat niet iedereen die hiervoor in aanmerking komt op korte termijn hiervan gebruik kan maken. Zij die net te veel verdienen om in aanmerking te komen voor een sociale woning, maar te weinig om een kwaliteitsvolle huurwoning te kunnen betalen, vallen dan ook uit onze woonboot. Deze markt is niet gereguleerd zoals de sociale verhuurmarkt en deze doelgroep heeft dus ook nood aan een passend aanbod.

Beweging.net West-Vlaanderen wil een meer rechtvaardig woonbeleid zodat kwalitatief, betaalbaar en duurzaam wonen voor iedereen mogelijk wordt. Ook voor mensen die vandaag de dag om één of andere reden uit de “woonboot” vallen. Dit kan men doen door in te zetten op de woonnoden van de verschillende inkomensgroepen. We kiezen voor betaalbare huurwoningen en meer bescheiden koopwoningen. Deze moeten de druk op de woonmarkt verlichten.

Meer info?

Mocht je geïnteresseerd zijn om nog meer standpunten te lezen over dit onderwerp, dan verwijzen we je graag naar onderstaande dossiers:

• Dossier Welzijnszorg 2020 “Wonen: onbetaalbaar? Onaanvaardbaar!”
• De panoreportage "te huur / te duur" van 17 februari 2021 over de wooncrisis in ons land. 
• De “woonzaak” pleit voor een fundamenteel rechtvaardig woonbeleid 
• Resolutie Europees Parlement (21/01/2021) “decent and affordable housing for everyone” 

Bronnen:

• Heylen, K. (2016). Starters op de eigendomsmarkt. Evolutie tussen 2003 en 2013. Leuven: Steunpunt Wonen.
• Heylen, K. (2015). Grote Woononderzoek 2013. Deel 5. De private huurmarkt: vraag- en aanbodzijde. Leuven: Steunpunt Wonen
• Heylen K. & Winters S. (2012). De verdeling van de subsidies op vlak van wonen in Vlaanderen. Leuven: Steunpunt Ruimte en Wonen.
• Heughebaert. M (2020). Betaalbaar wonen: er ontbreekt een schakel in de Vlaamse woonmarkt. Oikos (4 -NR96).
• Dewilde, C., & Pannecoucke, I. (2018). De ‘nieuwe sociale kwestie 2.0’: hoe wonen armer maakt. In Jaarboek armoede en sociale uitsluiting 2018.
• Mooijman, R. (2021, 16 januari). ‘De opmars van de Vlaamse huurmarkt’. De standaard. Geraadpleegd van https://www.standaard.be/cnt/dmf20210115_97990400
• Cardoen, A. (2020). Campagnedossier 2020 Welzijnszorg ‘wonen: onbetaalbaar? Onaanvaardbaar'
• Vlaams Notariaat. (2020, 11 september). Opgehaald van Notarisbarometer: www.notaris.be/nieuws-pers/notarisbarometer
• Confederatie van Immobiliënberoepen (CIB) (2020). ‘Huurbarometer’.