Een langdurig zieke die “onvoldoende” inspanningen levert om terug aan de slag te gaan, krijgt binnenkort mogelijk een sanctie. Als het van sommige regeringspartijen afhangt, ziet hij zijn uitkering met tien procent verminderd. Totaal onzinnig. Op die manier krijg je als chronisch zieke een dubbele straf.

Stel, je werkt als metaalarbeider en verdient 2.500 euro bruto per maand. Je hebt je job altijd graag gedaan, maar fysiek krijg je het steeds moeilijker. Omdat je rugpijn op de duur niet meer te harden is, schrijft je arts je enkele maanden rust voor. Meteen krijg je die vreselijke term op je geplakt: ‘arbeidsongeschikt’.

Samen met dat label komt ook het loonverlies. Als gezinshoofd krijg je een uitkering die nog maar 60 procent van je brutoloon bedraagt. Plots moet je het met 1.000 euro minder stellen. Dat is meer dan een slok op een borrel. Hoeveel pijn je ook lijdt, je wil het liefst zo snel mogelijk terug aan de slag.

Of je nu staalarbeider bent, leerkracht, bankbediende, landbouwer of bedrijfsleider of je nu werk hebt of werkloos bent, niemand is ziek voor zijn plezier. De adviserend geneesheren van de ziekenfondsen ervaren dat elke dag opnieuw. ‘Wanneer kan ik weer werken?’ Dat is de vraag die in bijna elk gesprek naar boven komt.

En ja, zij moeten hun patiënten vaak ontgoochelen. Want vaak willen mensen sneller terug naar de werkvloer dan goed voor hen is. En dat is zeker niet alleen om financiële redenen. Een job geeft zin aan je leven. Je doet je werk graag, je voelt je nuttig, je hebt fijne collega’s of je betekent iets, op welke schaal dan ook.

Onze adviserend geneesheren doen dan ook niets liever dan het licht op groen zetten. Als dat enigszins mogelijk is, stellen zij samen met hun patiënt een re-integratietraject op. Onze staalarbeider van daarnet kan mogelijk een tijdje deeltijds aan de slag. Of misschien is hij beter af in een nieuwe functie die fysiek minder zwaar is. En is het echt niet meer mogelijk om naar zijn werkgever terug te keren, dan kan een nieuwe job uitkomst bieden. Ook dan kijken onze adviserend geneesheren samen met hun patiënt maar wat graag wat de mogelijkheden zijn.

Laat een ding duidelijk zijn, voor zo’n re-integratietraject is verplichting bijna nooit nodig. Wie al maanden thuis zit, is maar wat graag bereid om mee te kijken hoe hij zich opnieuw nuttig kan maken. Dat tonen de cijfers ook aan. Na twee maanden arbeidsongeschiktheid is meer dan de helft van de werknemers terug aan de slag. Na zes maanden is dat al tachtig procent.

Net daarom is het compleet onzinnig om sancties op te leggen aan langdurig zieken die onvoldoende meewerken. Wie zijn verantwoordelijkheid niet opneemt, zou dan tien procent van zijn uitkering verliezen. Tien procent bovenop de veertig procent die er al afging toen hij arbeidsongeschikt werd. Voor onze staalarbeider zou dat nog eens een vermindering van zijn uitkering met ongeveer 150 euro betekenen. Dat is een serieuze daling van zijn koopkracht, net op een moment dat zijn ziektekosten vier keer zo hoog zijn. Voor een langdurig zieke betekent zo’n sanctionering een dubbele straf.

De groep van tien, het sociaal overleg tussen werkgevers en werknemers, heeft de sanctionering vorige week dan ook terecht van de tafel geveegd. De regering spreekt zich normaal gezien deze week uit over hun akkoord. De signalen die we krijgen, verontrusten ons. Bepaalde partijen blijven vasthouden aan de sanctionering en zijn bereid om daarvoor het sociaal akkoord op de helling te zetten. Een serieuze vergissing.

Zijn wij als ziekenfonds blind voor misbruiken. Neen. Zoals in elk systeem zullen er ook in dat van de arbeidsongeschiktheid mensen zijn die er de kantjes aflopen of ronduit profiteren. Maar voor hen bestaan er al sancties. Langdurig zieken die pertinent weigeren om mee te werken, kunnen hun volledige uitkering verliezen. En onze adviserend geneesheren aarzelen niet om die maatregel op te leggen. Alleen al in 2014 zijn 10.750 langdurig zieken geschrapt. De stok achter de deur, waar sommige politici zo wild van zijn, is er dus al.

Wij zullen altijd pleitbezorger zijn van het re-integratietraject voor langdurig zieken, maar dan wel op vrijwillige basis en zonder sanctie. Wie instapt in zo’n traject moet daar sowieso tijd voor maken en inspanningen voor leveren. Een verplichting en een sanctie werken alleen maar contraproductief en vermindert de koopkracht van een groep mensen die het sowieso niet makkelijk heeft, zowel sociaal als op het gebied van hun gezondheid.

Willen we werkelijk iets doen aan het steeds toenemend aantal langdurig zieken, dan hebben we vooral nood aan een globaal plan waarin iedereen zijn verantwoordelijkheid opneemt. Een plan waarin adviserend geneesheren, arbeidsgeneesheren, werkgevers en behandelend artsen samenwerken aan één gemeenschappelijk doel. Zorgen voor een zo goed mogelijke begeleiding en ondersteuning van arbeidsongeschikte personen.

Van de regering verwachten we eerder een globaal plan, dan simplistische maatregelen gebaseerd op vooroordelen. Langdurig zieken zijn geen “profiteurs”.

Luc Van Gorp, voorzitter CM
Paul Callewaert, algemeen secretaris Socialistische Mutualiteit
Xavier Brenez, directeur-generaal Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen
Geert Messiaen, secretaris-generaal Liberale Mutualiteit