Adviseur. Als mijn beroep in een vakje moet, dan maar zo. Diegene die weet hoe anderhalve kop koffie uit het machien te halen, is onze hoofdeconoom; diegene die gedwee onze belastingbrieven invult, onze topfiscalist. Voor de rest gaan we op de ACV-studiedienst door het leven als adviseurs, op het diensthoofd na. Iemand moet het werk doen.

Vroeger liepen er wat (andere) juristen rond. In een belendend bureau heeft intussen een nieuwe zijn intrek genomen, maar die drinkt geen koffie. Om de priemende blik van de bibliothecaresse over de frequente koffievlekken op het Rechtskundig Weekblad in de bib te ontwijken, draag ik sedertdien de titel van adviseur, niet langer die van jurist. Overigens, wat doen of kunnen juristen anders dan advies geven?

De juristen/adviseurs aan het Hof van Justitie, de enige te velde gelegen Europese rechtbank, geven ook advies. Om de nieuwswaarde daarvan te verhogen voegt de pers er steevast aan toe dat de rechters van het Hof van Justitie het advies van hun adviseurs doorgaans volgen. En dragen de adviseurs er de titel van advocaat-generaal. Overigens lapten de rechters het advies van de advocaten-generaal in twee van de drie belangrijkste sociale zaken van de afgelopen jaren aan hun laars.

Wat niet wil zeggen dat die adviseurs hun taak niet ernstig nemen: zo was er een advocaat-generaal die gruwde van sociale dumping, maar vermoedde dat de rechters wel weer een excuus zouden vinden om de in Finland gedetacheerde Polen niet hetzelfde loon toe te kennen als hun Finse medearbeiders. Dus schreef hij zelf zijn advies in tegengestelde zin: “Het is het goed recht van de vakbonden om hetzelfde loon te vragen”, vatte de adviseur zijn betoog doelbewust aan om de rechters op het spoor te zetten zijn advies te negeren, maar “uiteindelijk slapen die Polen met 15 in een huis en brengen ze hun sigaretten en sterke drank mee uit Polen, waardoor de kost van hun levensonderhoud maar een fractie is van die van de Finnen. De helft van het loon van de Finnen is dus wel genoeg.” Elke lidstaat inclusief Polen heeft een rechter in het Hof van Justitie: de rechters kenden de Poolse arbeiders ettelijke miljoenen euro achterstallig loon toe.

“De eerste vraag waarmee ze hun nieuwe strategie uittesten: mag een werkgever zijn werkneemsters met een hoofddoek ontslaan?”

Deze geslaagde truc met het contraire advies zorgde voor wrevel bij de rechters, die ambtshalve niet graag in hun hemd worden gezet. Hun tegenzet: we stellen dezelfde vraag voortaan aan twee verschillende advocaten-generaal. Twee juristen geven van nature uit immers een verschillende antwoord op dezelfde vraag, waardoor de rechters terug hun handen vrij krijgen om hun eigen goesting te doen. De eerste vraag waarmee ze hun nieuwe strategie uittesten: mag een werkgever zijn werkneemsters met een hoofddoek ontslaan?

Advocaat-generaal nr. 1: “Ja. Het bedrijf in kwestie, het Belgische G4S Secure Solutions NV, discrimineert iedereen op identiek dezelfde wijze. Het kan bijgevolg bogen op volstrekte neutraliteit inzake de gronden waarop het discrimineert. Het zet elke onverlaat op straat die leurt met zijn subversiviteit: syndicalisten met een Arafatsjaal, homo’s met opvallende oorbellen, moslima’s met een hoofddoek en gehandicapten die met hun handicap te koop lopen. Je kent ze wel van op de tram en op de bus”, dacht de advocaat-generaal eraan toe te voegen, maar na een blik op het wagenpark van het Hof liet hij die overweging maar achterwege. “Neutraliteit wordt bij deze uitgeroepen tot een nieuw Europees Grondbeginsel. Elke Europese burger die zich niet aan dit principe houdt, verliest drie kwart van zijn rechten.”

Advocaat-generaal nr. 2: “Neen. Mevrouw werd ontslagen omdat zij omwille van haar religieuze overtuiging een hoofddoek droeg. Mevrouw had nog een lening af te betalen, en kwam niet in aanmerking voor SWT. In dergelijke omstandigheden moet een ontslag als een nadelige behandeling aanzien worden. Nadelige behandelingen op basis van religie zijn verboden door het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en door richtlijn 2000/78, ook al van de Europese Unie.”

De mooiste suggestie in deze zaken kwam van een adviseur van de Europese Commissie: “Waarom stelt G4S haar vrouwelijke onthaalbedienden geen uniform ter beschikking met een facultatieve hoofddoek of sluier in een bijpassende kleur en stijl, die werkneemsters die de islam aanhangen, op hun uitdrukkelijk verzoek vrijwillig kunnen dragen?” Dit bij wijze van redelijke aanpassing met minder ingrijpende gevolgen, zo bewees de man of vrouw in kwestie dat juristen toch al eens nuttige dingen kunnen zeggen.

Uitspraak van de rechters van het Hof van Justitie zodra de temperatuur op alle Franse stranden onder 15°C daalt.

Piet Van den Bergh
is (uiteraard) adviseur op de ACV-studiedienst