Is sociale bescherming een mensenrecht of een burgerrecht? En welk van de twee mogen we, gezien de situatie, wel schenden? Het debat dat de NVA hiermee op gang trekt, is niet alleen ongepast, maar hun redenering is ook juridisch, economisch en sociaal onjuist. Drie beschouwingen.
Maximiliaanpark - foto © Wouter Van Vooren
Eén. “Everyone, as a member of society, has the right to social security”, zo leest Artikel 22 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Dat stelt de moeder van alle internationale en regionale mensenrechtenverdragen. Zij is de inspiratie geweest voor heel wat andere artikels over sociale bescherming, waaronder artikel 25 (het recht op een waardige levensstandaard) van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, artikel 24 van de Conventie van Genève en artikels 9 en 10 van het Internationale Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten.
Kan je een onderscheid maken tussen mensenrechten en burgerrechten? Het heeft geen zin. Als het over mensenrechten gaat, wordt wel eens het onderscheid gemaakt tussen burgerlijke en politieke rechten enerzijds en economische, sociale en culturele rechten anderzijds. Maar dat onderscheid is niet absoluut en het doet niets af aan het universele en ondeelbare karakter van de mensenrechten. Met andere woorden: landen moeten alle mensenrechten met dezelfde krachtdadigheid respecteren, bevorderen en garanderen, dixit de Wereldconferentie over Mensenrechten van 1993.
Volgens artikel 24 van de Conventie van Genève hebben vluchtelingen dezelfde rechten als onderdanen, ook op vlak van sociale bescherming. België moet die mensen dus toegang geven tot onze sociale zekerheid. Bovendien heeft België ook Conventie 102 betreffende de minimum normen inzake sociale zekerheid van de ILO geratificeerd. Deze Conventie vormt als het ware de basis voor de moderne systemen van sociale zekerheid die men wereldwijd aantreft. Een ook deze Conventie is formeel wat betreft het gelijkheidsbeginsel: onderdanen en niet-onderdanen moeten dezelfde rechten genieten op vlak van sociale zekerheid (artikel 68).
De Wever mag er dan anders over denken, de juridische teksten zijn duidelijk (en zijn in deze de enige referentie). Dit impliceert dat wij allemaal “rechthebbenden” zijn (en dus aanspraken kunnen laten gelden) en dus niet gewoon begunstigden die hun rechten braaf moeten verdienen.
Twee. Zonder sociale bescherming is het leven een loterij. Job verloren? Pech, geen inkomen. Ziek vallen, maar geen geld hebben om de behandeling te betalen. Of nog: te oud zijn om te werken of invalide, en aan je lot worden overgelaten. Wij kunnen het ons moeilijk voorstellen, maar voor 73 procent van de wereldbevolking, zo’n 5 miljard mensen, is dat een dagelijkse realiteit. Nochtans is sociale bescherming een slimme investering. Ze vermindert ongelijkheid door haar mechanisme van herverdeling en verhoogt zo de kansen van mensen om een waardig leven te leiden. Ook de productiviteit verhoogt aanzienlijk dankzij sociale bescherming, zo stelt de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), waar toch overheden, werknemers én werkgevers samen zitten. Het Europees Parlement stelde in een rapport enkele jaren geleden: sociale bescherming is een van de belangrijkste maatregelen om de neerwaartse spiraal van inflatie, werkloosheid en minder investeringen te stoppen. Dus ook economisch is het interessant.
Drie. Het optrekken van een muur rond onze sociale bescherming zal mensen niet tegenhouden om naar Europa of België te komen. Daar zijn betere oplossingen voor. Meer dan 95 landen hebben de laatste drie jaar aan de internationale gemeenschap gevraagd om hen bij te staan in de opbouw van hun sociale bescherming. Omdat ze beseffen dat het een slimme investering is, die mens en economie écht vooruit helpt. België zou hier een voortrekkersrol kunnen spelen, vanuit onze expertise en ons sterk systeem. Dat zou alleszins efficiënter zijn, en op lange termijn zeker goedkoper, dan een muur te bouwen of bootjes terugduwen naar de zee.
Een brede coalitie van sociale organisaties en NGO’s voert deze maanden precies campagne rond dit uitermate belangrijke gedachtegoed (ACV-CSC, ABVV-FGTB, ACLVB-CGSLB, CM-MC, UNMS-Socialistische Mutualiteiten, Wereldsolidariteit-Solidarité Mondiale, FOS, Solidarité Socialiste, Oxfam Solidariteit, Trias, Dokters van de Wereld-Médécins du Monde, Geneeskunde voor de derde Wereld, CETRI, 11.11.11 en CNCD). Bij ons weten toch geen stelletje wereldvreemde linkse rakkers, maar maatschappelijk actoren die mee onze sociale bescherming gedurende de laatste 150 jaren vanuit een rechtenbenadering opgebouwd hebben.
Andre Kiekens
Wereldsolidariteit-Solidarité Mondiale
