In oktober
In oktober
wordt alles van goud.
De bomen zijn kostbaar.
De kleuren zijn ontelbaar.
Wat een kleurenpracht.
Wat een weelde.
Al wat groen was
krijgt nu de kleur van aarde.
Alles wordt weer aarde.
Alles trekt zich in de grond.
In oktober
wordt alles nog even van goud.
Herfst vult de manden vol vruchten.
Druiven worden wijn in onze beker.
Olijven brengen het zuiden op ons bord.
Oktober
is overvloed.
Zelfs het wild is in aantocht.
Fazanten en paddenstoelen,
wie houdt niet van het najaar,
vol goud in de ogen,
vol goud in de mond.
Herfstlicht
Getemperd.
Gedempt.
Niet meer zo verheffend.
Niet meer zo hevig.
Maar nog steeds
met de kracht van licht.
Alles in zijn eigen kleur versterken.
Alles beschrijven met helderheid.
Herfstlicht.
Lager de zon in de ochtend en avond.
Licht als albast.
Alles in een gloed van zacht goudgeel.
Alles met een tint van inkeer,
van loslaten, van ruimte voor meer donker.
Herfstlicht
onderweg naar innerlijk licht.
Het herfstgeel van buiten
verwijst naar de gele kaarsvlam binnen.
Herfstlicht als voorbode
voor het ontsteken van innerlijk licht.
Kom,
zachtmoedig herfstlicht,
maak ons mild,
maak ons meer ingekeerd,
maak ons dankbaar en tevreden.
Herfstlicht,
kom in ons wonen,
een hele winter lang.
Kom, Gij, Licht van warmte en kracht.
Zilverdruppels op het spinnenweb.
Ochtend- en avondnevel over de velden.
De maan door kale takken.
Herfst heeft iets meditatiefs en religieus.
Herfst is inkeer en verstilling.
De avonden worden lang.
De duisternis rukt op.
Herfst nodigt uit tot licht
in onze binnenkamer.
Kom, Gij, Licht van warmte en kracht.
Kom met vriendschap.
Kom met woorden van dankbaarheid en hoop.
Herfst.
Tijd om ook het levenseinde en de dood
een plek te geven.
Tijd om te oefenen in loslaten.
Tijd om te bezinnen en te herschikken.
Het wezenlijke eerst.
Het bijkomstige bijkomstig.
De herfst in ons leven,
het is een intense tijd.
De herfst van ons leven?
Nee, niet een tijd om te treuren en te klagen.
Nee, niet een tijd van somberheid.
De herfst van ons leven?
Dankbaar terugblikken op
de vele goede vruchten van onze jarenlange inzet.
Dankbaar om kinderen en kleinkinderen.
De herfst van ons leven?
Blijheid om ervaring en wijsheid.
Blijheid om inzicht en levenskennis.
Nee, in de tweede levenshelft geen tijd
meer te verliezen aan bijkomstigheden.
Geen zin meer in haast en drukte.
De herfst in ons leven is
het vermogen om door te dringen
tot de diepere lagen van het leven.
Ruimte voor de taal van de stilte,
voor de warmte van de vriendschap.
De herfst in ons leven,
het is een intense tijd.
De herfst, dat is:
De herfst, dat is:
eerst met het groen van de zomer,
dan met de schoonheid van verkleuring.
Tegelijk is er al de eerste kaalheid van de winter.
Tegelijk is er al het roestbruine blad dat valt.
De herfst is het enige seizoen
dat het mens zijn
in zijn volle mysterie tot recht laat komen.
Het is de tijd om dankbaar te zijn
om wat goed en mooi was.
Het is de tijd om weemoedig te beseffen
dat leven verlies is en loslaten.
Tussen geboorte en dood zijn mensen
getuige van schitterende schoonheid
en tegelijk vaak deel van pijn en aftakeling.
Waarom die onbegrijpelijke mengeling
van perfectie en verval,
van volmaaktheid en gebrokenheid?
Waarom soms zo vroeg, zo vaak en zo hard
dat onrecht, dat lijden, die aftakeling en dood?
Wat soms zo zinvol is,
lijkt op andere momenten zo zinloos!
We leven in een wolk van niet-weten.
We kunnen niet anders dan onze strijd strijden… of staken.
Om draagkracht bidden we.
Om behoud van begeestering.
Om altijd weer nieuwe levensmoed.
Dat het ons geschonken wordt.
Dat we er zelf werk van maken.
We mogen de herfst in ons leven
niet zomaar laten voorbijgaan.
Aan tafel
onder een dak van druiventrossen.
Er hangt goud in de herfst.
In de tuin
met olijven en vijgen aan de boom.
Er hangt paradijs in de lucht.
Aan de Leie
met water dat deint en riet dat wiegt.
Er hangt vrede in het samenzijn.
De bomen kleuren geel en rood.
Nergens en nooit is het kleurenwonder
zo groot als in de herfst.
Zou het ook zo kunnen
in de herfst van het leven van mensen?
Het zilver van mooie herinneringen.
Het goud van de wijsheid van jaren.
En… als nooit tevoren:
de kunst van de verstilling en tevredenheid,
de gave van de ontvankelijkheid en dankbaarheid.
De herfst
is het leven
in zijn mooiste, rijkste en volste gestalte.
We mogen de herfst in ons leven
niet zomaar laten voorbijgaan.
De catalpaboom
Geen blad transparanter
voor het licht dan het grote catalpablad.
Het zegt ons:
mens maak je ontvankelijk genoeg
om het zonlicht op te vangen.
Geen zaden zo lang als catalpazaden,
zo langgerekt, als tranen over de wang.
Ze zeggen ons:
laat maar voldoende ruimte
voor verdriet en weemoed om verlies en afscheid.
Geen boom zo vrijgevig met schaduw,
zo eeuwig fris in zijn groen.
Het groen van de catalpaboom zegt ons:
een mens kan levenslang jong blijven
en het licht in de ogen bewaren.
Met een geluid van lood
laat de catalpaboom z’n eerste grote bladeren vallen.
Geen struik of plant in de natuur is
zo treurig en zo onderhevig aan aftakeling
in de herfst en winter als de catalpaboom.
De kale catalpa zegt ons:
mens, geef ook het verschrompelende naakt een plek.
Laat het verval zijn zoals het is,
vergeet vooral nooit de waardigheid
die ooit was,
die altijd zal blijven.
Ook een naakte catalpa
met lege zaden en lelijk verdorde bladeren
blijft zijn ziel behouden:
de ziel van één van de meest transparante bomen.
Ubuntu & eroderende solidariteit
Ubuntu, een Zuid-Afrikaans woord dat ik laatst tegenkwam. Een prachtig woord dat staat voor: ik ben een mens door mijn verbondenheid met anderen. Of ook: ik besta omdat jij bestaat. En een derde interpretatie die je eraan kunt geven is: opkomen voor een ander is opkomen voor jezelf.
Met andere woorden, dit woord staat voor de essentie van ons bestaan :
- mensen hadden mensen nodig,
- mensen hebben mensen nodig,
- en mensen zullen mensen nodig blijven hebben.
Dat is het referentiekader voor de samenleving van vandaag en voor de samenleving van morgen. Daarin zit opgesloten dat mensen er niet alleen voor zichzelf zijn, maar dat ze in verbinding staan met elkaar- en dat aspect van verbinding houdt tegelijk verantwoordelijkheid in.
Solidariteit is vorm geven aan verantwoordelijkheid. Er is de afgelopen jaren veelvuldig gesproken over het begrip ‘verantwoordelijkheid’. Het is vooral ook politiek misbruikt. Er is te veel de associatie opgeroepen dat het bij verantwoordelijkheid gaat om het herstel van zelfredzaamheid. Dat is zeker een aspect van verantwoordelijkheid, maar het isoleren tot deze interpretatie miskent de werkelijke essentie: wederkerigheid. Het gaat er niet alleen om dat je jezelf verzekert van werk, sociale zekerheid, zorg, pensioen, inkomen; het gaat er ook om dat je oog blijft houden voor wat de consequenties van jouw handelen zijn voor de ander. Dat betekent vorm geven aan solidariteit om houdbare stelsels van zorg, pensioen en dergelijke te handhaven; daarmee wordt beschermd wat kwetsbaar is.
Het lijkt er vaak op dat het begrip solidariteit erodeert. Dat het zijn beste tijd heeft gehad, dat het vooral iets is van vroeger. Of is het, zoals zo vaak, de schijn die bedriegt?
Doekle Terpstra
Bron: “‘Waar het visioen verdwijnt, verwildert het volk” - Valkhof Pers, 2006, 39p.
